Αναρτήθηκε στις:15-12-23 11:26

Το τελεσίγραφο του Τσόρτσιλ


Γράφει ο Αντώνης Κολιάτσος(*)


11 Δεκεμβρίου 1944. Η δραματική ολονύχτια συνομιλία Γ. Παπανδρέου - Π. Γαρουφαλιά που απέτρεψε την παραίτηση του τότε πρωθυπουργού



Μέσα στο εφιαλτικό σκηνικό της πρώτης εβδομάδας των «Δεκεμβριανών», οι υπέρτερες δυνάμεις του ΕΛΑΣ έφθασαν να ελέγχουν σχεδόν όλη την Αθήνα, εκτός μια μικρής περιοχής με επίκεντρο την πλατεία Συντάγματος και ακτίνα κάποιες εκατοντάδες μέτρων. Στις 11 Δεκεμβρίου 1944, και ενώ οι συγκρούσεις μαίνονταν, η εξέλιξη ήταν τόσο άσχημη για τις δυνάμεις του Σκόμπυ μαζί με τις κυβερνητικές, ώστε να κινδυνεύσουν να ηττηθούν κατά κράτος. Μάλιστα η Αγγλική διοίκηση, θεωρώντας πλέον τη μάχη της Αθήνας χαμένη, σχεδίαζε να την εκκενώσει και να συμπτύξει τις Άγγλο-κυβερνητικές δυνάμεις στην περιοχή Δέλτα του Φαλήρου. Αυτό όμως που προκάλεσε πανικό στις τάξεις της κυβέρνησης και έφερε τον πρωθυπουργό στο σημείο να σκέφτεται να παραιτηθεί, ήταν, όταν ο ΕΛΑΣ, φθάνοντας σε απόσταση 800 μέτρων από την έδρα της, εξαπέλυε καταιγισμό πυρών, καθιστώντας ορατό πλέον τον κίνδυνο σύλληψης των μελών της. Εκείνη τη νύχτα με αφορμή την δημιουργηθείσα άσχημη κατάσταση και κυρίως για το τι μέλει γενέσθαι. ο Γεώργιος Παπανδρέου είχε μια μακρά κατ’ ιδίαν συνομιλία με τον Πέτρο Γαρουφαλιά, τότε υφυπουργό τύπου και εκτελούντα χρέη κυβερνητικού εκπροσώπου στην κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας.

Σημειωτέον ότι δεν ήταν η πρώτη φορά που οι δύο άνδρες συναντιόνταν προκειμένου να συζητήσουν τις εξελίξεις. Αυτή όμως η συνάντηση είχε κάτι το ιδιαίτερο τόσο για τις συνθήκες κάτω από τις οποίες διεξάγονταν (σ.σ, οι ριπές ,οι όλμοι, οι καπνοί των επιτιθέμενων ελασιτών εναντίον της «Μεγάλης Βρετανίας είχαν δημιουργήσει ένα κλίμα φόβου, αβεβαιότητας και περισυλλογής), όσο και για το περιεχόμενό της. Από την άλλη ήταν ευρύτερα γνωστό ότι ο πρωθυπουργός εκτιμούσε βαθύτατα τον Αρτινό πολιτικό για την ειλικρίνεια και την εντιμότητά του. Ότι εμπιστευόταν, την κρίση, τον ορθολογισμό, την αναλυτική σκέψη και την διπλωματική του ικανότητα και πολλές φορές επιζητούσε τη συμβουλή και συμβολή του, πάνω σε κρίσιμα ζητήματα κυβερνητικής πολιτικής (σ.σ, στους παροικούντες το ξενοδοχείο «Μ Βρετανία», όπου η έδρα της τότε κυβέρνησης Εθνικής ενότητας -και όχι μόνο- ήταν γνωστή η στενή διαπροσωπική σχέση «Παπανδρέου -Γαρουφαλιά» και ο ρόλος του τότε υφυπουργού τύπου στις εμπιστευτικές αποστολές που αναλάμβανε, ως προσωπικός απεσταλμένος του τότε πρωθυπουργού, προκειμένου να επιλυθούν οι συχνές ενστάσεις υπουργών του ΕΑΜ σε κυβερνητικές αποφάσεις, που απειλούσαν ακόμη και την κυβερνητική συνοχή).

«…Πέτρο σκέφτομαι να παραιτηθώ.[…] Δεν πάει άλλο αυτή η κατάσταση.[…] Σε λίγο θα μας πιάσουν αιχμάλωτους οι κομουνιστές», ήταν η δραματική διαπίστωση του πρωθυπουργού, ύστερα από όσα είχαν συμβεί εκείνη την ημέρα.

«Κύριε πρόεδρε διαφωνώ πλήρως με μια τέτοια απόφαση και θα σας εξηγήσω αναλυτικά το γιατί», ήταν η κοφτή άρνηση του Πέτρου Γαρουφαλιά να συμφωνήσει με την περί παραιτήσεως πρόθεση του Γεωρ. Παπανδρέου. Ενώ αμέσως μετά, ο Π.Γ, αναπτύσσοντας ένα πλήρες και εμπεριστατωμένο σκεπτικό, το οποίο, μεταξύ των άλλων, ελάμβανε υπόψη και τις εκμυστηρεύσεις κάποιων μετριοπαθών προσωπικοτήτων του ΕΑΜ-ΚΚΕ, με τους οποίους τον συνέδεαν στενοί προσωπικοί-όχι όμως και πολιτικοί- δεσμοί φιλίας και αλληλοεκτίμησης(1) επεσήμανε: «…κύριε πρόεδρε, ο Τσόρτσιλ δεν θα αφήσει την Ελλάδα στα χέρια του ΚΚΕ και στην επιρροή του Στάλιν.[…] Και θα το κάνει όχι γιατί μας αγαπάει, αλλά γιατί το συμφέρον της Αγγλίας είναι να μονοπωλήσει την παρουσία της στο Αιγαίο και περαιτέρω στην Ανατολική Μεσόγειο. Για αυτό με τη συμφωνία της Μόσχας (σ.σ, επρόκειτο για τη συμφωνία των «ποσοστών» της 9ης Οκτωβρίου 1944 μεταξύ Τσόρτσιλ και Στάλιν»), (ο Τσόρτσιλ) πέτυχε να περιορίσει την επιρροή της Ρωσίας στα Βαλκάνια μέχρι τη Βουλγαρία, γιατί δεν θέλει τις ναυτικές δυνάμεις της στο Αιγαίο[…]. Και μπορεί, κύριε πρόεδρε, οι εδώ κομμουνιστές ηγέτες να ενθαρρύνονται: από τον Τίτο (Γεν.Γρ. Κ.Κ Γιουγκοσλαβίας) είτε από τον Δημητρώφ (Γεν.Γρ. Κ.Κ Βουλγαρίας), ή, από τους Ποπώφ) και Τσερνίτσεφ (σ.σ, αρχηγός και υψηλόβαθμο αντίστοιχα στελέχη της Ρωσικής στρατιωτικής Αποστολής),για δήθεν ρωσική στήριξη, όμως ο Στάλιν δεν μπορεί να προχωρήσει φανερά σε μια σύγκρουση με τους Άγγλους».

Ενώ σε άλλο σημείο της ανάλυσής του ο Πέτρος Γαρουφαλιάς, απευθυνόμενος στον συνομιλητή του που τον άκουγε με μεγάλη προσοχή, πρόσθετε: «…βέβαια κ. Πρόεδρε ουδείς αμφιβάλλει ότι ο Στάλιν θα αισθάνονταν ευτυχής εάν ο ΕΛΑΣ, με την υπεροπλία που διαθέτει, καταλάμβανε την Αθήνα. Όμως, από το άλλο μέρος ο Τσόρτσιλ γνωρίζοντας ότι αν πέσει η Αθήνα, η Αγγλία θα χάσει την Ελλάδα, δεν έχει άλλη επιλογή από το να ενισχύσει τις δυνάμεις του Σκόμπυ, με την αποστολή επιπλέον βρετανικών δυνάμεων. Για αυτό είμαι βέβαιος ότι η εξέλιξη τελικά θα είναι υπέρ ημών.[…] Ακόμη σας παρακαλώ για την προσοχή σας στη σημειολογία τριών ακόμη σημαντικών κατά τη γνώμη μου γεγονότων. Το πρώτο αφορά στην εις βάθος ανάλυση των λόγων του βρετανού πρωθυπουργού στη βουλή των κοινοτήτων (σ.σ, 5&8 Δεκεμβρίου, σχετικές με το ελληνικό ζήτημα). Το δεύτερο έχει να κάνει με την ψύχραιμη αξιολόγηση της σιγής που επεβλήθη από το σοβιετικό καθεστώς στις εφημερίδες Ισβέστια και Πράβδα (επίσημα δημοσιογραφικά όργανα του ΚΚΣΕ), αναφορικά με την βρετανική επέμβαση στην Αθήνα. Και το τρίτο είναι ότι οι κ.κ Ποπώφ και Τσερνίτσερ, αντί να παραμείνουν στο στρατηγείο του ΕΛΑΣ, ζήτησαν από τους Άγγλους να φιλοξενηθούν στο Ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρετανία» (σ.σ, σε διπλανά δωμάτια εκείνου του υπουργού Παν. Κανελόπουλου). Από τα πιο πάνω αντιλαμβάνεται κανείς ότι ο Στάλιν, δεν είναι διατεθειμένος, σώνει και καλά, να σπάσει τη συμφωνία με το Στάλιν χάρη του ΚΚΕ.[…] Για όλους αυτούς τους λόγους, επιτρέψτε μου κύριε Πρόεδρε, να επιμείνω στη συμβουλή να μην παραιτηθείτε και ταυτόχρονα να διακινδυνεύσω την πρόβλεψη ότι τελικά θα δικαιωθεί η προσπάθεια που αναλάβατε».

Όπως δε ο αείμνηστος Πέτρος Γαρουφαλιάς, στην εκ βαθέων εξομολόγησή του στον γράφοντα (σ.σ, ήταν σε μία από τις συχνές συναντήσεις τους) αφηγήθηκε: «ο πρωθυπουργός Γεώρ. Παπανδρέου, χωρίς να αντιτείνει κάτι, με την χαρακτηριστική κίνηση της κεφαλής του έδειξε να συμμερίζεται τα όσα του παρέθεσα…».

Και βέβαια ο Αρτινός πολιτικός δεν χρειάστηκε να αυτό-χρηστεί προφήτης, αλλά από την άλλη ήταν δίκαιο να του αποδοθούν τα εύσημα της πολιτικής διορατικότητας και της ορθής πολιτικής ανάλυσης, γιατί τα αμέσως μετέπειτα γεγονότα τον δικαίωσαν πλήρως. Πως; Μα όταν ο Τσόρτσιλ, στην επιμονή του να υποστηρίξει σθεναρά τους 1650 περίπου ετοιμοπόλεμους άνδρες του Σκόμπυ και να μην αφήσει η Αθήνα να πέσει στα χέρια του ΕΛΑΣ, με κατεπείγουσα διαταγή του, ζήτησε να μεταφερθούν από την Ιταλία βρετανικά τμήματα υπό τον στρατηγό Χώκσγουορθ. Ωστόσο ο πανούργος Ουίνι (ό Τσόρτσιλ), δεν αρκέστηκε σε αυτό Παράλληλα έδωσε μυστική εντολή στον Σκόμπυ, να απαιτήσει από τον Γεώργιο Παπανδρέου να μην παραιτηθεί και σε περίπτωση επιμονής του στην παραίτηση να τεθεί σε απομόνωση, εκτελώντας τα καθήκοντα του πρωθυπουργού… δια αλληλογραφίας.

Ωστόσο πολλά χρόνια αργότερα οι πιο πάνω προβλέψεις του αείμνηστου Πέτρου Γαρουφαλιά, βρήκαν επιβεβαίωση από μια αναπάντεχη πλευρά. Ήταν, όταν ο Άλμπερτ Σπέερ (σ.σ, υπουργός πολεμικής και βιομηχανικής παραγωγής του Χίτλερ), σε συνέντευξη στον δημοσιογράφο Βάσο Μαθιόπουλο (εφημ. «βήμα» 1976), απεκάλυπτε ότι τον Αύγουστο του 1944, ύστερα από «Αγγλο-Γερμανικές» διαβουλεύσεις σε πολύ υψηλό επίπεδο, υπογράφηκε στη Λισσαβόνα μυστικά η «Αγγλο-Γερμανική» συμφωνία, η μοναδική στον κόσμο, που προέβλεπε την ανενόχλητη από τους Άγγλους αποχώρηση των Γερμανών από την Ελλάδα. Που σήμαινε ότι με την ανωτέρω συμφωνία ο Τσόρτσιλ, εν όψει της προσχεδιασμένης σύγκρουσης με τον ΕΛΑΣ, διασφάλιζε: αφ’ ενός το «ετοιμοπόλεμο» των δυνάμεων του Σκόμπυ, που έτσι δεν θα αναλώνονταν σε επιχειρήσεις εναντίον των αποχωρούντων από την Αθήνα Γερμανικών στρατευμάτων και αφ’ ετέρου, την ουδετερότητα του Στάλιν στο ζήτημα της κατάληψης των Αθηνών από τον ΕΛΑΣ, ύστερα από την προηγηθείσα συμφωνία της Μόσχας με τον Τσόρτσιλ.

(1) «…γιατί ο Στάλιν, τρεις μέρες αφότου είχε υπογράψει με τον Τσόρτσιλ τη συμφωνία ης Μόσχας (9 Οκτωβρίου 1944), που μεταξύ των άλλων προέβλεπε: να αποσυρθούν τα βουλγαρικά στρατεύματα από τη Μακεδονία και τη Θράκη μέχρι τα τέλη Οκτωβρίου και να ισχύσει η γνωστή «συμφωνία των ποσοστών, που καθόριζε τις γνωστές σφαίρες επιρροής στα Βαλκάνια.»

Η πιο πάνω εκμυστήρευση του Αλ. Σβώλου στον αείμνηστο Πέτρο Γαρουφαλιά, στενό προσωπικό αλλά όχι και πολιτικό του φίλο(αμφότεροι ήταν Υπουργοί στην υπό τον Γεώργιο Παπανδρέου κυβέρνηση «Εθνικής Ενότητας», που προσωρινά είχε έδρα το χωριό Κάβα Ντέϊ Τιρρένι, κοντά στη Νεάπολη της Ιταλίας), έγινε στις 27 Σεπτεμβρίου 1944, κατά τη διάρκεια δείπνου που παρέθεσε ο Μ. Πορφυρογένης, υπουργός του ΕΑΜ στην εν λόγω κυβέρνηση, με συνδαιτυμόνες, εκτός των προαναφερθέντων Αλ. Σβώλο και Π. Γαρουφαλιά, και τους Ι. Ζέβγο, Θεμ. Τσάτσο, τον στρατηγό Παυσανία Κατσώτα, και τον Γ. Καρτάλη. Πρόκειται για μια βαρύνουσα μαρτυρία, που ο αείμνηστος Δ. Γαρουφαλιάς (σ.σ, ήταν αδελφός του Πέτρου Γαρουφαλιά), αναγράφει στο βιβλίο του: «Κείμενα και αναμνήσεις από τον Δεκέμβριο του 1944», (σ.σ ίδετε εφημ. «Η ΕΛΛΑΣ» αυτό-έκδοση 1981) η οποία μαρτυρία αν μη τι άλλο, επιβεβαιώνει την ευρύτερα υποστηριζόμενη εκδοχή ότι ο Στάλιν με τη στάση του απέναντι στο «ΚΚΕ» και ειδικότερα στον στρατιωτικό βραχίονα του τελευταίου, τον «ΕΛΑΣ», τήρησε τα συμφωνηθέντα με τον Τσόρτσιλ.

(*)email: akoliatsos@gmail.com



img

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ