Στην περίοδο της πανδημίας έκανα κατάδυση σε παλιά περιοδικά και σε υλικό συγκεντρωμένο στη διάρκεια πολλών χρόνων. Ξεφυλλίζοντάς τα θυμόμουν τις φάσεις της ζωής μου και τους τόπους όπου βρισκόμουν όταν τα έγραφα ή τα ηχογραφούσα. Πολλές σκέψεις στο μυαλό μου, ένας αναστοχασμός του εαυτού μου τότε και τώρα… Ξέρετε, κύριε Ιντζέμπελη, έχω ένα σύνθετο προσωπικό βιογραφικό, με πολλές σημαντικές αποφάσεις και αλλαγές, πολλά επαγγέλματα από δώδεκα χρονώ… ευγνωμονώ τον πατέρα μου γι’ αυτή την ευκαιρία να αποκτήσω εμπειρίες από παιδί. Σκέφτηκα ότι μπορεί το δικό μου βιογραφικό να μην ενδιαφέρει κάποιον τρίτο, αλλά οι άνθρωποι, τα βιβλία και οι καλλιτέχνες με τους οποίους συναντήθηκα πιθανόν να έχουν αναγνωστικό ενδιαφέρον, έστω και απλώς ως …«ποικιλία». Κοντολογίς, είναι ένα υβριδικό βιβλίο, όπως ομολογώ στον πρόλογο μου, και σε ανάλογους αναγνώστες απευθύνεται, όχι βέβαια υβριδικούς αλλά περίεργους και επιτρέψτε μου να το πω, «φιλομαθείς», αν έχει κάποιο νόημα αυτό που σας λέω.

Αγαπώ τα έντυπα, τις εφημερίδες, τα περιοδικά και το ραδιόφωνο, πολύ. Ως μαθητής στο σχολείο ήμουν το club Λογοτεχνίας της τάξης μου, μόνος μου δηλαδή. Τα άλλα club μουσικής, θεάτρου, κινηματογράφου είχαν περισσότερα μέλη. Μετά από τηλεφωνική συνεννόηση πήγαινα στα σπίτια των λογοτεχνών και κουβεντιάζαμε ηχογραφώντας σε μια κασέτα ένα μέρος της συζήτησης για να το μεταφέρω στην τάξη. Όταν γύρισα από τα μεταπτυχιακά μου στο Παρίσι εργάστηκα και ως δημοσιογράφος. Μάλιστα, στο πρώτο avant-garde ρεπορτάζ, το 1987, με θέμα τις σχολές χορού στη Θεσσαλονίκη, είχα αξιοποιήσει τη συνεργασία ενός καρδιολόγου φίλου μου, διάσημου πανεπιστημιακού πλέον, ως φωτογράφου. Την επόμενη χρονιά άρχισα να εργάζομαι στη Διαδημοτική Ραδιοφωνία της Θεσσαλονίκης «Ένατο Κύμα 104 FM». Παράλληλα έστελνα σχόλια και μεταφράσεις σε λογοτεχνικά περιοδικά. Ποτέ δεν υπήρξα μόνο δημοσιογράφος, και γενικά πάντα κάνω δύο και τρεις δουλειές. Είμαι πολύ ανασφαλής επαγγελματικά.

Μα η τέχνη και η προσευχή μπορούν να είναι κομμάτι της καθημερινότητας και μακάρι να αποτελούν τμήμα της ρουτίνας μας. Τέχνη είναι να ζεις ήσυχα και όχι κραυγαλέα. Τέχνη είναι να επισκεφτείς ο ίδιος εν σαρκί μια γκαλερί, ένα μουσείο. Τέχνη είναι να μπορείς να διακρίνεις το όμορφο από το άσχημο, το γόνιμο από το άχρηστο, την αγάπη από το τίποτα, το σφύζον αίμα της ζωντανής ύπαρξης από το άψυχο μαλάκιο μιας παρέας. Αυτή η τέχνη συχνά συνοδεύεται από την ανάγκη για ησυχία και προσευχή.

Τον Ισίδωρο τον γνωρίζω από μαθητή στο σχολείο• ενδιαφέρων νέος, πνευματικά ανήσυχος, κάπνιζε τότε κάτι άφιλτρα. Ο Κωστής δάσκαλος, φίλος, κουμπάρος… δεν περιγράφονται αυτές οι σχέσεις. Ένα απόγευμα στη Μίλατο, η Λιλή μου ζήτησε να την ανασηκώσω, ήταν κλινήρης με χτυπημένη τη μέση της, για να αγναντέψει το ηλιοβασίλεμα, λέγοντας μου «εσύ, καλέ μου, είσαι νέος και δεν μπορείς να καταλάβεις ότι για μένα είναι μετρημένες οι δύσεις του ήλιου και οι ανατολές του». Ο κύριος Σαββόπουλος μού τόνωσε απίστευτα την αυτοπεποίθηση όταν στο ξενοδοχείο όπου έδινε ολιγόλεπτες συνεντεύξεις, αφού είδε το χαρτί με τις ερωτήσεις μου, ζήτησε να φύγουν όλοι οι επόμενοι και μείναμε συζητώντας επί μακρόν για πολλά. Μου χάρισαν ένζυμα αυτές οι συναντήσεις, για να μην πορεύομαι μόνο με τα δικά μου. Βέβαια, το πιο γόνιμο εμβόλιο της ζωής μου υπήρξε ο Άθως, αλλά αυτό είναι μια διαρκής αποκάλυψη, όχι απλή «συνάντηση».

Ήταν συγκλονιστικός! Αγράμματος, δανδής, πρόσφυγας με σκαμμένο πρόσωπο, υιοθέτησε μες στη φτώχεια του ένα πεντάχρονο ορφανό κορίτσι, τη μάνα μου, μάγκας και ασίκης. Μια μεγάλη φτερούγα πάνω μου, μια τρυφερή αγκαλιά, ένα μεγαλείο… Μάλλον όλοι οι απλοί άνθρωποι διαθέτουν τέτοιο μεγαλείο από όπου αναβλύζει η πολυδιάσταση γοητεία τους.

Βλέπω πολύ σινεμά, από προσχολική ηλικία, και με πήγαινε η μάνα μου• είχαμε δει πολλά και απίστευτα έργα στον κινηματογράφο. Ξέρετε, τότε στα sixties οι λαϊκές γειτονιές έπαιζαν δύο έργα. Μέσα από το σινεμά γνωρίζω πολλά πραγματολογικά στοιχεία για την Αμερική. Όχι μόνο μέσα από την πολιτική ματιά του Σπάικ Λι, που εξετάζει της φυλετικές σχέσεις στη μαύρη κοινότητα, τον ρόλο των ΜΜΕ, το αστικό έγκλημα, τη φτώχεια. Συνάδελφοι σε συνέδρια, ακόμη και Αμερικανοί, νομίζουν πως έχω επισκεφτεί τις ΗΠΑ. Θέλω πολύ να επισκεφτώ την ανατολική ακτή της Αμερικής κατά προτεραιότητα.

Σας ευχαριστώ! Έχω μεταφράσει πολλά από όλα τα είδη, από τα αγγλικά και τα γαλλικά,• φαίνεται και στο κείμενο, με τα εξώφυλλα βιβλίων που μετέφρασα.

Μέσα από την διαφορετικότητα των πεδίων της αναζήτησης, της έρευνας και των ενδιαφερόντων μου ισορροπώ γόνιμα και διατηρώ την εγρήγορσή μου. Βαριέμαι πολύ εύκολα καταστάσεις και ανθρώπους, ιδίως τους βλάκες και τους ασυνεπείς• νιώθω αμήχανος και ανίσχυρος μπροστά στον ασυνεπή βλάκα που νομίζει ότι αξίζει σεβασμού.

Δεν νομίζω ότι οι φοιτητές στο ΕΜΠ νιώθουν κάτι σχετικό… μάλλον αδιαφορούν. Οι ενήλικες φοιτητές μου στο ΕΑΠ ή στα μεταπτυχιακά τμήματα όπου διδάσκω ίσως να βρίσκουν κάποιο ενδιαφέρον ή περιέργεια. Πάντως, λόγω της επαγγελματικής και ακαδημαϊκής ιδιότητας μου, άφησα αδημοσίευτο υλικό με ερωτικά διηγήματα, επειδή μάλλον θα αισθανόμουν άβολα. Τώρα στα γεράματα ίσως να εκδοθούν, κι αυτά ως ...αναστοχασμός, έτσι για να κλείσουμε χαριτολογώντας.