Θαυμάζω την ελληνική παιδεία και φιλοσοφία, που δεν έχει το ταίρι της ούτε σε βάθος ούτε σε οξυδέρκεια


Ο Μετίν Αρντιτί γεννήθηκε στην Άγκυρα το 1945 και ζει στη Γενεύη. Το 1988 ίδρυσε το Ίδρυμα Αρντιτί, που χορηγεί υποτροφίες σε αποφοίτους του Πανεπιστημίου της Γενεύης, καθώς και βραβεία συγγραφής σε μαθητές. Επίσης, από το 2000 προεδρεύει του Συμβουλίου του Ιδρύματος της Ορχήστρας της Γαλλόφωνης Ελβετίας. Παράλληλα με την πολιτιστική του δράση, αφοσιώθηκε στη συγγραφή μυθιστορημάτων και δοκιμίων. Το 1998 κυκλοφόρησε το πρώτο του μυθιστόρημα, Mon cher Jean... De la cigale à la fracture sociale. Ακολούθησε μια σειρά βιβλίων που τον έκαναν να ξεχωρίσει στον χώρο της συγγραφής, ενώ το 2006 τιμήθηκε με το βραβείο Lipp Suisse για το πολυσυζητημένο μυθιστόρημά του, La pension Marguerite. Το 2012 ανακηρύχθηκε Πρέσβης Καλής Θελήσεως της UNESCO. Το 2017, το μυθιστόρημά του Το παιδί που μετρούσε τον κόσμο τιμήθηκε με το βραβείο Prix Méditerranée. Ο Μετίν Αρντιτί είναι παντρεμένος με Ελληνίδα, έχει οικογένεια και σπίτι στην Ελλάδα, επισκέπτεται συχνά τη χώρα μας και την αγαπά πολύ: κατά δήλωσή του, είναι σχεδόν Έλληνας!


Ερ. Στο ρηµαγµένο από την κρίση Γλαρονήσι, τρεις άνθρωποι ζουν κοντά ο ένας στον άλλο, χαµένοι στα βάθη της µοναξιάς τους. Γιατί οι άνθρωποι νιώθουν πάντοτε μόνοι;
Απ. Δεν το γνωρίζω. Γιατί ο Θεός έφτιαξε έτσι τον άνθρωπο; Δεν ξέρω. Αυτό που ξέρω είναι ότι αν ρωτήσετε εκατό άτομα στον δρόμο, όλοι ή σχεδόν όλοι θα σας πουν ότι αισθάνονται μόνοι. Το πιο δύσκολο είναι να εξωτερικεύσει, να εκφράσει κανείς τη μοναξιά του, να την αποδεχτεί γιατί συχνά το να είναι κανείς μόνος θεωρείται ντροπή. Από τη στιγμή όμως που θα παραδεχτείς τη μοναξιά σου όχι πως θα εξαφανιστεί, αλλά γίνεται πιο εύκολο να τη δαμάσεις, κυρίως αν καταλάβεις, τολμώ να πω, ότι δεν είσαι μόνος μέσα στη μοναξιά σου, αλλά πως όλοι μας βρισκόμαστε στον ίδιο παρονομαστή.

Ερ. Ο µικρός Γιάννης, εγκλωβισµένος στη σιωπή του, µετράει χίλια πράγµατα, συγκρίνει τους αριθµούς µε τους αντίστοιχους της προηγούµενης µέρας και υπολογίζει την τάξη του κόσµου. Είναι προικισμένος ή ένα παιδί με ιδιατερότητες;
Απ. Και τα δυο. Έχει το σύνδρομο Άσπεργκερ, δηλαδή ένα αυτιστικό παιδάκι με εξαιρετικά χαρίσματα σε έναν συγκεκριμένο τομέα. Είναι όμως συνάμα μια ειδική περίπτωση, γιατί οι σχέσεις του με τους γύρω του είναι τρομερά δύσκολες και αυτό κάνει τη ζωή των ανθρώπων που τον περιβάλλουν προβληματική.
Απέναντι έχει τον πατέρα του και τη μητέρα του. Ο πατέρας μοιάζει σαν να θέλει να αποδράσει από τα προβλήματα και εγκαταλείπει το σπίτι. Δεν αντέχει να σηκώσει τα βάρη της οικογένειας;

Ερ. Δυστυχώς, είναι σύνηθες φαινόμενο. Πολλά ζευγάρια χωρίζουνε γιατί το σοκ που δημιουργεί ένα παιδί με το σύνδρομο του αυτισμού σε μια σχέση είναι ασήκωτο.
Απ. Σε αντίθεση, η Μαριώ είναι η μάνα που κάνει τα πάντα για το παιδί της. Από πού αντλεί αυτή τη δύναμη και το κουράγιο;
Γιατί είναι μια πολύ ξεχωριστή γυναίκα, που βρίσκει μέσα της τη δύναμη να παλέψει. Έπειτα, η γυναίκα αυτή μεγάλωσε σε έναν τόπο όπου οι άνθρωποι δεν συνηθίζουν να κρύβουν τα καθημερινά προβλήματα και τη σκληρή αλήθεια της ζωής τους. Η γυναίκα αυτή τα αψηφά όλα, ακόμα και τον παπά και τις συμβουλές του.

Ερ. Η Μαριώ κερδίζει τον επιούσιο ψαρεύοντας µε παραγάδι. Δεν είναι δύσκολη η δουλειά του ψαρέματος;
Απ. Και βέβαια είναι δύσκολη, αλλά όχι για τη Μαριώ. Η γυναίκα αυτή είναι ίσως η πιο δυνατή προσωπικότητα του βιβλίου.

Ερ. Ο Έλιοτ, συνταξιούχος αρχιτέκτονας που έχει χάσει την κόρη του. Τι τον κάνει να πλησιάσει τον Γιάννη;
Απ. Ο Έλιοτ πρέπει να ξαναχτίσει τον εαυτό του. Καταλαβαίνει ενστικτωδώς ότι αυτό δεν μπορεί να το κάνει μόνος του. Δεν χτίζει κανείς τον εαυτό του όπως χτίζει έναν τοίχο. Θα χτίσει τον εαυτό του βοηθώντας στην ανακατασκευή κάποιου άλλου. Ο Γιάννης είναι η μεγάλη τύχη του Έλιοτ. Όπως και ο Έλιοτ ήταν η μεγάλη τύχη του Γιάννη. Ο μικρός Γιάννης θα προοδεύσει γιατί ο Έλιοτ τον εμπιστεύεται, πιστεύει σ’ αυτό το παιδί και το αγαπάει.

Ερ. Μου αρέσει που ο Έλιοτ αφηγείται στον Γιάννη τους µεγάλους µύθους της αρχαιότητας, τη ζωή των θεών και τα πάθη τους. Γιατί η μυθολογία εξακολουθεί να γοητεύει τα παιδιά;
Απ. Γιατί η μυθολογία αγγίζει την ψυχή του ανθρώπου, το είναι του. Ό,τι μας λέει είναι ορθό. Η ελληνική μυθολογία περιέχει μόνο αλήθειες!

Ερ. Και ενώ η μικρή κοινωνία του νησιού ζει την καθημερινότητα, κάποιοι σχεδιάζουν την ανέγερση ενός ξενοδοχείου. Πώς αντιμετωπίζει η κοινωνία αυτή την ιδέα;
Απ. Βέβαια, είναι πάντα πολύ επώδυνο όταν πρέπει να θυσιάσει κανείς μια ομορφιά της φύσης για να κερδίσει τον επιούσιο. Εκεί ακριβώς ο Έλιοτ, με τον ήρεμο, γλυκό του τρόπο και με τη λογική και την εξυπνάδα του βοηθάει τους Γλαρονησιώτες να βρουν μια μέση οδό και έναν συμβιβασμό.

Ερ. Μέσα από τις σελίδες του μυθιστορήματος διακρίνει ο αναγνώστης την αγάπη σας για την Ελλάδα. Από πότε ξεκινά αυτή η αγάπη;
Απ. Η σχέση μου με την Ελλάδα είναι συγχρόνως πολύχρονη και βαθιά. Θαυμάζω την ελληνική παιδεία και φιλοσοφία, που δεν έχει το ταίρι της ούτε σε βάθος ούτε σε οξυδέρκεια. Είναι μια ωραία παιδεία γεμάτη σοφία, αλλά που δεν της λείπει ούτε το χιούμορ ούτε το γέλιο. Στην ελληνική τέχνη αναφερόμαστε 25 αιώνες τώρα. Όλα τα είδη της τέχνης, ακόμα και αυτά που θα ήθελαν να απομακρυνθούν από την ελληνική κουλτούρα, πρέπει πάντα να αναφερθούν συγκριτικά με αυτήν. Έπειτα, η γυναίκα μου είναι Ελληνίδα, ένα μέρος της οικογένειάς μου ζει στην Ελλάδα (η κόρη μου η Τζέσικα είναι παιδοενδοκρινολόγος στην Αθήνα). Εδώ και πολλά χρόνια έχω σπίτι στις Σπέτσες, όπου πηγαίνω πολύ συχνά. Όπως βλέπετε, είμαι σχεδόν Έλληνας!

Ερ. Το μυθιστόρημά σας αναφέρεται στην ανθρώπινη κατάσταση στον 21ο αιώνα. Πώς καταφέρατε να προτείνετε αυτή τη νέα προοπτική μέσα από μια διαφορετική θεματική;
Απ. Νομίζω πως ο συγγραφέας έχει την υποχρέωση να προτείνει ένα καινούργιο βλέμμα, ένα όραμα του κόσμου που τον περιβάλλει. Ακόμα και όταν το θέμα του μυθιστορήματος διαδραματίζεται σε άλλη εποχή, πρέπει να κάνει τον σύνδεσμο με την εποχή που ζούμε. Να ζει την πραγματικότητα.

Ερ. Μου προκάλεσε εντύπωση το πλήθος κόσμου που ήρθε στην παρουσίαση του μυθιστορήματος Το παιδί που μετρούσε τον κόσμο στην Αθήνα, στις 8 Μαΐου 2018, στο Μουσείο Μπενάκη. Τι σημαίνει αυτό το γεγονός για εσάς;
Απ. Είναι πάντα πολύ ενθαρρυντικό για έναν συγγραφέα να αισθάνεται ότι το κοινό καταλαβαίνει εις βάθος τη σκέψη του. Κάθε βιβλίο είναι και ένα άλλο βουνό για αναρρίχηση. Κάθε τέτοια συνάντηση στη ζωή ενός συγγραφέα είναι πολύ εποικοδομητική.