Την αγάπη για την ιστορία την οφείλω στον πατέρα μου. Από παιδί με μύησε στην ιστορία καθώς μου διάβαζε άρθρα από εφημερίδες και μου μιλούσε για τα συνταρακτικά ιστορικά γεγονότα των πρώτων δεκαετιών του 20ου αι. τα οποία ο ίδιος είχε βιώσει. Στην συνέχεια ήρθαν οι σπουδές μου και η ενασχόλησή μου με την νεότερη ιστορία, που ως φιλόλογος δίδαξα επανειλημμένως στο σχολείο, για να εντείνουν το ενδιαφέρον μου και την αγάπη μου για την συγκεκριμένη επιστήμη.

Την ιδέα μού την ενέπνευσε ένας Σκοπελίτης, ο οποίος μου μίλησε για τον εκτοπισμένο στη Σκόπελο Ίωνα Δραγούμη και για τις στενές φιλικές σχέσεις της οικογένειάς του με αυτόν, σχέσεις που συνεχίστηκαν με την ευρύτερη οικογένεια του Ίωνα μετά την δολοφονία του και επισφραγίστηκαν με κουμπαριές.

Βέβαια, αν δεν ζούσα στην Σκόπελο, δεν θα είχα δεχτεί όλα αυτά τα κεντρίσματα που μου δημιούργησαν την επιθυμία να ασχοληθώ με το θέμα. Εξάλλου δέχτηκα μεγάλη βοήθεια από τους ντόπιους.

Ξεκίνησα από τα Φύλλα Ημερολογίου του Ίωνα Δραγούμη. Αυτά σιγά-σιγά άρχισαν να με βοηθούν να ξετυλίξω το κουβάρι. Οι δυσκολίες ήταν πολλές, γιατί δεν είχε κανείς άλλος ασχοληθεί με το συγκεκριμένο θέμα. Χρειάστηκε να διαβάζω εφημερίδες της εποχής για μεγάλο χρονικό διάστημα από την βιβλιοθήκη της Βουλής. Υπήρχαν μέρες που διάβαζα για 10-12 ώρες, κυρίως τις ατέλειωτες μέρες της πανδημίας και του υποχρεωτικού εγκλεισμού μας. Στην αρχή διάβαζα χωρίς να ξέρω τι ακριβώς ψάχνω. Κατ' αρχάς έπρεπε να εντοπίσω ποιοι εκτοπίστηκαν στην Σκόπελο. Η έλλειψη αρχείων σε πολλές υπηρεσίες τόσο σε τοπικό όσο και σε πανελλαδικό επίπεδο με δυσκόλεψαν αρκετά. Απευθύνθηκα σε πολλές υπηρεσίες και ανέτρεξα στα αρχεία τους. Μεγάλη βοήθεια μου προσέφεραν τα απομνημονεύματα κάποιων εξορίστων, οι γραπτές και προφορικές μαρτυρίες Σκοπελιτών, καθώς και τα λευκώματα κοριτσιών του νησιού μέσα στα οποία έγραφαν οι εκτοπισμένοι. Η έρευνα αφορούσε πολλά πρόσωπα και αυτό την έκανε πιο περίπλοκη. Μια άλλη δυσκολία ήταν ότι πρόκειται για μια ταραγμένη εποχή της οποίας το πρώτο θύμα ήταν η αντικειμενικότητα της πληροφόρησης. Με βίαιο τρόπο η κάθε παράταξη, Φιλοβασιλικοί, Βενιζελικοί, κατέστρεφαν και έκλειναν τις αντιφρονούσες εφημερίδες. Η διασταύρωση των πληροφοριών λοιπόν δεν ήταν εύκολη.

Για τον πολύ κόσμο αυτός ήταν ο πιο γνωστός, αλλά και γιατί ήταν αυτός που περιηγήθηκε σε όλο το νησί και συναναστράφηκε με τους ντόπιους. Εξάλλου ήταν και μια γοητευτική προσωπικότητα.

Έχουν προηγηθεί πολλά γεγονότα για να φτάσουμε στον εκτοπισμό των φιλοβασιλικών, τα οποία πρέπει να τα λάβουμε σοβαρά υπόψη για να καταλάβουμε το κλίμα. Έχουν προηγηθεί πολλές διώξεις των βενιζελικών από τους φιλοβασιλικούς με αποκορύφωμα το ανάθεμα στον Βενιζέλο. Επιπλέον βρισκόμαστε σε εμπόλεμη κατάσταση, έχει κηρυχθεί στρατιωτικός νόμος και έχει αρθεί η λειτουργία του Συντάγματος. Άλλωστε οι εκτοπίσεις έγιναν μετά από μια μεγάλη αποστασία στο στράτευμα στην Λαμία και στην γύρω περιοχή. Οπότε, αν λάβουμε υπόψη ότι ακόμα η δημοκρατία ως πολίτευμα δεν έχει πλήρως εμπεδωθεί στην κοινωνία, φαντάζει ως φυσιολογικός ο εκτοπισμός και για ένα μέρος του κόσμου αναγκαίος. Βέβαια οι φιλοβασιλικοί το βιώνουν ως τυραννία παραβλέποντας ότι κι αυτοί έκαναν τα ίδια.

Το ελληνικό κράτος χωρίστηκε στα δύο έχοντας δύο κυβερνήσεις. Οι διώξεις των αντιπάλων και από τις δύο πλευρές χαρακτηρίζονται από έντονο πάθος. Η ανάμειξη των Μεγάλων Δυνάμεων που ενεπλάκησαν στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο κάνουν τα πράγματα πιο περίπλοκα. Νομίζω ότι και μόνο αυτά δικαιολογούν τον χαρακτηρισμό ταραγμένη. Ο πολύς κόσμος αυτό το κομμάτι της ιστορίας δεν το γνωρίζει γιατί είναι γεγονότα που συνέβησαν πριν από έναν αιώνα και είναι φυσικό ακόμα να μην έχουν μελετηθεί επαρκώς. Επίσης, γιατί και στο σχολείο αυτή η ιστορική περίοδος διδάσκεται πλημμελώς. Παρά ταύτα με τον εθνικό διχασμό έχουν ασχοληθεί αρκετοί ιστορικοί τα τελευταία χρόνια, όπως ο κ. Μαυρογορδάτος στο ομότιτλο πόνημά του. Η συγκεκριμένη περίοδοςέχει πολλά σημεία που απαιτούν περαιτέρω διερεύνηση.Με το θέμα των εξορίστων, όμως, από όσο γνωρίζω, δεν έχει κανείς ασχοληθεί εμπεριστατωμένα και πολύ περισσότερο με αυτούς που εκτοπίστηκαν στη Σκόπελο, οι οποίοι τυγχάνει να είναι και οι σημαντικότεροι από τους φιλοβασιλικούς.

Ο διαχωρισμός αφορά την διαφορετική εστίαση του μελετητή στο ιστορικό γεγονός. Ουσιαστική, όμως, διάκριση της γενικής από την τοπική ιστορία δύσκολα θα λέγαμε ότι υπάρχει. Η τοπική ιστορία αναφέρεται σε συγκεκριμένο τόπο και στον τρόπο που βιώνει μια μικρή κοινωνία ένα γεγονός πανελλήνιας ή παγκόσμιας εμβέλειας και με το οποίο ασχολείται η γενική ιστορία. Στην ουσία, η τοπική ιστορία συμπληρώνει και φωτίζει τη γενική ιστορία.

Πάρα πολύ, γιατί όταν μια έρευνα δημοσιοποιείται γίνεται κτήμα των πολλών, υπόκειται στην κριτική και προωθείται η έρευνα. Γι’ αυτό και ευχαριστώ τις Εκδόσεις Νίκας που εκτίμησαν την εργασία μου και την εξέδωσαν.