Είμαι Μανιάτης. Γεννήθηκα στο Οίτυλο, ένα μεγάλο πληθυσμιακά χωριό, που έχει το ίδιο όνομα εδώ και πάνω από 3.000 χρόνια. Το αναφέρει ο Στράβων και ο Όμηρος στην Ιλιάδα. Από εκεί ξεκίνησαν οκτώ πλοία, με εμπειροπόλεμους άνδρες, για τον Τρωικό Πόλεμο. Επί Τουρκοκρατίας ο αριθμός των κατοίκων του Οιτύλου ήταν μεγαλύτερος από 2.500. Ισχυρότερη οικογένεια της Μάνης ήταν τότε οι Μαυρομιχαλαίοι, δύο από τους οποίους δολοφόνησαν δυστυχώς -και μάλιστα άγρια- τον κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια. Από τα μαθητικά μου χρόνια ήμουν γεμάτος απορίες, που έγιναν περισσότερες στη διάρκεια των φοιτητικών μου χρόνων. Διαπίστωνα συνεχώς την ύπαρξη αντιφάσεων στους ισχυρισμούς συγγραφέων, καθηγητών και ιστορικών για το 1821. Άρχισα από τότε να ψάχνω για βιβλία που θα με διαφώτιζαν, καθώς υπήρχαν οφθαλμοφανείς, ενίοτε διαμετρικά αντίθετες απόψεις. Η… τακτική μου συνεχίστηκε επί δεκαετίες. Ψάξιμο σε παλαιοβιβλιοπωλεία ατελείωτο! Καθώς πλησίαζαν τα 200 χρόνια από την Επανάσταση των Ελλήνων για την απελευθέρωση από τους Οθωμανούς, αποφάσισα να γράψω βιβλίο, στο οποίο να επισημαίνω αλήθειες και ψέματα για τον Αγώνα, για τους οπλαρχηγούς, για αγωνιστές και για τον ίδιο τον Καποδίστρια. Ειδικότερα, για τους στρατιωτικούς ηγέτες της Επανάστασης, για τις τρεις Μεγάλες Δυνάμεις της εποχής (Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία), για τα δάνεια και τα τεράστια προβλήματα που αυτά δημιούργησαν και άλλα τινά, ουκ ολίγα.

Ο τίτλος δεν είναι συμβολικός. Απεικονίζει μια δυσάρεστη πραγματικότητα. Στη μεγάλη σοδειά των βιβλίων της τελευταίας τριετίας, υπάρχουν φυσικά πολλές αλήθειες για τον Αγώνα και τους πρωταγωνιστές του. Τον ιδιοφυή στρατιωτικό ηγέτη Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, τους Μαυρομιχαλαίους της Μάνης, από την οποία ξεκίνησε στις 17 Μαρτίου η Επανάσταση, τους Κουντουριώτηδες της Ύδρας, τον πυρπολητή Κανάρη, τον Ανδρέα Μιαούλη, τον Γεώργιο Καραϊσκάκη και τόσους άλλους. Υπάρχουν όμως παρασιωπήσεις, διαστρεβλώσεις, αποκρύψεις γεγονότων, ακόμη και διάφορα ψέματα. Μερικά από αυτά: Ψέμα είναι ότι ο Καποδίστριας ήταν ερωτευμένος με τη Ρωξάνδρα Στούρτζα. Εκείνη τον είχε ερωτευθεί και πολύ θα ήθελε να τον παντρευτεί, αλλά ο μοναχικός Καποδίστριας όχι. Άλλωστε, ήταν γενικώς εναντίον του γάμου. Είναι ψέμα ότι δεν υπήρχε αυτοβιογραφία της Ρωξάνδρας. Στο βιβλίο μου αποδεικνύεται ότι υπάρχουν Απομνημονεύματά της και ότι έχει εκδοθεί παλαιότερα στην Ελλάδα βιβλίο με αυτόν τον τίτλο. Είναι ψέμα ότι δεν υπάρχει κανένα αυτοβιογραφικό κείμενο του Ιωάννη Καποδίστρια. Πριν από λίγες ημέρες, ανακάλυψα πόνημα με τον τίτλο «Αυτοβιογραφία Ιωάννου Καποδίστρια» (Εκδόσεις Γαλαξία-Ερμείας). Πρόκειται για το Υπόμνημα που έγραψε ο ίδιος και έστειλε στον διαδεχθέντα τον Αλέξανδρο, τσάρο Νικόλαο, υπό τον τίτλο «Επισκόπησις της πολιτικής μου σταδιοδρομίας».

Πολύ μεγάλος αριθμός των βιβλίων, ελληνικών και ξένων, για το 1821, γράφτηκε λόγω του πραγματικά μεγάλου ενδιαφέροντος που προκάλεσε η Επανάσταση σε όλη την Ευρώπη, ακόμη και στη Βόρεια και Νότια Αμερική.

Οι προσωπικές μου απόψεις για τον Αγώνα και τα διαδραματισθέντα πριν και μετά από αυτόν: Ουδεμία δικαιολογία μπορεί να σταθεί για τον φόνο του Καποδίστρια, του μεγάλου διπλωμάτη, του ανιδιοτελούς άνδρα, του θεμελιωτή του νεοσύστατου κράτους. Υπέφερε βέβαια πολύ η μεγάλη οικογένεια της Μάνης και ο αρχηγός της εξευτελίστηκε. Παρά τούτο, οι θυσίες της στον Αγώνα έπρεπε να συνεχιστούν, παρά τις απροσδόκητες γι’ αυτήν, τεράστιες δυσκολίες.

Την ύπαρξη της διαμάχης, όχι μόνο μεταξύ γηγενών οπλαρχηγών και ηγετών που δεν είχαν επισκεφθεί ποτέ την τουρκοκρατούμενη Ελλάδα, αλλά και μεταξύ των ηγετών της Επανάστασης. Υπήρχε μίσος μεταξύ Μαυρομιχαλαίων και Κολοκοτρωναίων. Παραθέτω στοιχεία, που αγνοούνται ή παραποιούνται από ορισμένους συγγραφείς. Ένα παράδειγμα εντυπωσιακό: υπάρχει τελικώς πολιτική διαθήκη του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, ενώ σχεδόν όλοι αναφέρονται σε μια φράση του για τα επακόλουθα του φόνου, που ποτέ δεν είδα γραμμένη πουθενά. Τώρα, αποδεικνύεται ότι υπάρχει πολιτική διαθήκη του Πετρόμπεη. Γράφτηκε το 1842. Ένα κείμενο συγκινητικό: «Πατρίς φιλτάτη σε αποχαιρετώ. Επί του ανοιχτού τάφου μου ιστάμενος…». Ο πρώτος αρχιστράτηγος της Επανάστασης δίνει στη διαθήκη του απαντήσεις για τον φόνο του Καποδίστρια, τονίζοντας ότι «η οικογένειά του υπέστη άδικες καταδρομές, περιφρονήσεις και φυλακίσεις». Υποστηρίζει, επίσης ότι «έμαθε τον θάνατο του Καποδίστρια, μετά».

Έγινε από τους Μαυρομιχαλαίους. Δεν μπορεί να δικαιολογηθεί, αλλά εξηγήσεις υπάρχουν. Τις αναφέρω εκτενώς στο βιβλίο μου. Δεν παραλείπω το πρωτοφανές λιντσάρισμα του στρατηγού Κωνσταντίνου Μαυρομιχάλη, δολοφόνου του Κυβερνήτη, η σορός του οποίου πετάχτηκε στη θάλασσα του Ναυπλίου και έμεινε εκεί τρεις ημέρες και τρεις νύχτες.

Ο Πετρόμπεης διέθετε άνδρες εμπειροπόλεμους. Χωρίς αυτούς, χωρίς τον οπλισμό τους, ίσως δεν ξεκινούσε καν η Επανάσταση. Ο αναμφισβήτητα μεγάλος στρατιωτικός ηγέτης Κολοκοτρώνης μόλις είχε φτάσει από τη Ζάκυνθο, όπου είχε μείνει πολλά χρόνια και δεν είχε προλάβει να προετοιμασθεί. Ούτε άνδρες είχε υπό τις διαταγές του ούτε πολεμικό υλικό.

Υπήρξε, πράγματι, διχόνοια. Αναπόφευκτη, για διαφόρους λόγους. Συμφερόντων, εγωισμού, από τον οποίο διακατέχονταν οι στρατιωτικοί που πολεμούσαν ηρωικά, ενώ οι πολιτικοί επεδίωκαν να ασκούν εξουσία, ενώ στον δεύτερο εμφύλιο οι Ρουμελιώτες επιθυμούσαν σφοδρά να εκδικηθούν τους Πελοποννησίους.

Διαβάζοντας, όπως προανέφερα, πολλές δεκάδες παλαιών και πολύ παλαιών βιβλίων, επί πολλές δεκαετίες. Διακατέχομαι και σήμερα από θαυμασμό και δέος για τους ανθρώπους που ερεύνησαν και έγραψαν τόμους ολόκληρους. Όπως ο πρωθυπουργός του Καποδίστρια, Νικόλαος Σπηλιάδης, ο διατελέσας και πρωθυπουργός Σπυρίδων Τρικούπης, ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος, ο Διονύσιος Κόκκινος, ο Δημήτρης Φωτιάδης, ο Απόστολος Δασκαλάκης, ο Γεώργιος Φτέρης, ο μεγάλος συγγραφέας Κυριάκος Σιμόπουλος και πολλοί άλλοι. Έλληνες και ξένοι, όπως ο Βρετανός Κρις Γουντχάουζ, άπαντες τεθνεώτες, αλλά και ζώντες, Θάνος Βερέμης, Αθηνά Κακούρη, Ιάκωβος Μιχαηλίδης, Χρήστος Λούκκος, Αριστείδης Χατζής και άλλοι πολλοί. Άντλησα επίσης στοιχεία από βιβλία έγκριτων Κερκυραίων συγγραφέων, όπως ο Γρηγόριος Δαφνής, αλλά και άρθρα συγγραφέων-δημοσιογράφων σε καθημερινές και εβδομαδιαίες εφημερίδες και περιοδικά. Παραθέτω, επίσης, γεγονότα που παραμένουν άγνωστα στη συντριπτική πλειονότητα των Ελλήνων. Όπως, π.χ., η πλήρης απόκρυψη από όλα τα βιβλία της Ιστορίας, της ήττας της 24ης Απριλίου 1827 στην περιοχή «Ανάλατου», που βρίσκεται στα σύνορα Νέας Σμύρνης-Νέου Κόσμου, στη λεωφόρο Συγγρού. Επρόκειτο για οδυνηρή και ταπεινωτική ήττα. Ελάχιστα είναι επίσης γνωστά για τους λόγους στους οποίους οφείλεται η μη δίωξη του δοξασμένου ναυάρχου Ανδρέα Μιαούλη για το αποτρόπαιο έγκλημά του, την ανατίναξη της ναυαρχίδας και ενός ακόμη σκάφους του ελληνικού στόλου.

Δυστυχώς, όχι. Είναι πολύ μικρός, συγκριτικά, ο αριθμός των αναγνωστών ιστορικών βιβλίων. Είναι γεγονός αναμφισβήτητο και απογοητευτικό. Αν διάβαζαν οι Έλληνες, θα υπήρχε καλύτερος δημόσιος βίος. Πόσοι γνωρίζουν τις φράσεις του Διονυσίου Σολωμού «το έθνος πρέπει να μάθει να θεωρεί εθνικόν ό,τι είναι αληθές», «αν μισούνται ανάμεσά τους, δεν τους πρέπει η λευτεριά», «η διχόνοια που κρατάει ένα σκήπτρο η δολερή» και τη ρήση του Οδυσσέα Ελύτη «ένας από τους πέντε ή δέκα μεγαλύτερους ποιητές όλων των αιώνων και όλων των λαών είναι ο Διονύσιος Σολωμός»; Καταλήγοντας: Ευγνωμοσύνη στον Ιωάννη Καποδίστρια, αλλά και δόξα και τιμή στους πρωταγωνιστές και τους αγωνιστές της Επανάστασης.