Αναρτήθηκε στις:05-06-19 11:44

«1919-…. Αυτοβιογραφία»


Αντώνης Σαμαράκης - Εκδόσεις Ψυχογιός 2017 - σελ. 150


Ο Αντώνης Σαμαράκης γεννήθηκε στις 16 Αυγούστου 1919 στην Αθήνα, σε μια λαϊκή γειτονιά στην πλατεία Βάθης, στο Μεταξουργείο. Παιδί του μεσοπολέμου ξεκίνησε τα πρώτα του βήματα με έναν σοφό δάσκαλό στο πλάι του: τον δρόμο. Ο δρόμος, οι δρόμοι της Αθήνας στη γειτονιά του και στις άλλες γειτονιές, οι δρόμοι αυτοί τον έμαθαν πολύ περισσότερα και κυρίως βαθύτερα πράγματα για τη ζωή από ό,τι τον δίδαξαν τα σχολεία που πήγε και το πανεπιστήμιο. Από μικρός, επτά οχτώ χρονών, ξεπόρτιζε κάθε μέρα, και τα βράδια ακόμη, και έπαιρνε σβάρνα τους δρόμους και τα δρομάκια. Τι έκανε στους δρόμους; Έπαιζε, έβλεπε γύρω του, άκουγε, καταλάβαινε ολοένα και πιο πολλά, και προπάντων προσπαθούσε να πιάσει κάτι από το μυστήριο της ζωή. Η Αθήνα τότε, πρωτεύουσα της Ελλάδας, ήταν φιλική, εγκάρδια, με λιγοστά αυτοκίνητα. Οι κυρίαρχοι στους δρόμους ήταν τα παιδιά…

Φτωχή ήταν η οικογένειά του, ο πατέρας του ήταν κατώτερος Υπάλληλος στο Υπουργείο Οικονομικών. Έβλεπε και ζούσε ο μικρός Αντώνης τη φτώχεια, τη μίζερη ζωή, τη στερημένη, που όμως είχε και τη χαρά του σπιτιού, το γλέντι, το ξέσπασμα. Τα σπίτια τότε είχαν αυλές με τριανταφυλλιές, γαριφαλιές και τα γεράνια στις γλάστρες και στους τενεκέδες από λάδι. Εκεί στις αυλές μπαινόβγαινε και έπιανε κουβέντα με όλους, που του εμπιστεύονταν τον πόνο τους, τα μυστικά τους και τον κερνούσαν νερατζάκι, γλυκό, στρογγυλό, πράσινο νερατζάκι. Αν και αλώνιζε στους δρόμους, για το σχολείο διάβαζε τα μαθήματά του, αλλά διάβαζε και την ζωή που τον περικύκλωνε, διάβαζε τον τυφλό φανατισμό, τη μισαλλοδοξία, τον κατατρεγμό των απλών ανθρώπων από τη βία της εξουσίας. Τότε, το 1929 είχαν φτιάξει τον περιβόητο νόμο –στραγγαλιστή των ατομικών και πολιτικών ελευθεριών, το περιβόητο Ιδιώνυμο. Με τον νόμο αυτό σύννεφο πήγαιναν οι συλλήψεις, όλο το 24ωρο, σύννεφο το ξύλο που έπεφτε και το ρετσινόλαδο, σύννεφο οι φυλακίσεις, οι εξορίες στα ξερονήσια. Όλα αυτά που έζησε από παιδί ήταν το ξεκίνημά του στον κόσμο, αλλά συγχρόνως και το ξεκίνημά του στη λογοτεχνία. Δέκα χρονών έγραψε το πρώτο ποίημά του. Σιγά - σιγά ήρθαν και άλλα ποιήματα. Στίχοι αδέξιοι, πρωτόλεια ήταν, αλλά με αίσθημα διαμαρτυρίας, μια φωνή παιδιού εξέγερσης αντίκρυ στο πανόραμα κοινωνικής αδικίας και πολιτικής μισαλλοδοξίας που το παιδί αυτό είχε ζήσει και εξακολουθούσε να ζει στη γειτονιά του. Το 1930-31, είχε στείλει ποιήματά του σε δύο περιοδικά για παιδιά, «Παιδικός κόσμος» και «Διάπλασις των παίδων», και δημοσιεύτηκαν εκεί. Τότε που ξεκίνησε με την ποίηση αρρώστησε βαριά από αδενοπάθεια (προφυματική κατάσταση), οπότε έπρεπε να μείνει στην εξοχή, σε κλίμα ξηρό, να αναπνέει καθαρό αέρα και να τρώει καλά. Έτσι όλοι μαζί, οι γονείς του και ο αδελφός του, πήγανε να μείνουνε για δύο χρόνια στο Χαλάνδρι. Όχι σε σπίτι, αλλά στο ύπαιθρο, σ' ένα αντίσκηνο του στρατού. Εκεί άρχισε να διαβάζει πάρα πολύ, ατέλειωτες ώρες, εφημερίδες, περιοδικά, βιβλία.

Πήγε γυμνάσιο στο εξατάξιο Βαρβάκειο. Το 1933, δεκατριών χρονών, ο συμμαθητής του Αργύρης Πετρούνιας του μίλησε για το ταλέντο που είχε να γράφει ωραίες εκθέσεις και επειδή είχε έντονο κοινωνικό προβληματισμό, του ζήτησε να μπει σε μια οργάνωση που έχει στόχο το χτύπημα της κοινωνικής αδικίας και την πάλη για ένα καλύτερο κόσμο. Έτσι λοιπόν μπήκε στην αριστερή οργάνωση «Κοινωνική αλληλεγγύη» (παράνομη) που επικεφαλής είχε ένα σπουδαίο και έξοχο άνθρωπο, τον Νίκο Καρβούνη. Το 1942 μπήκε στο ΕΑΜ. Στις 5 Μαρτίου 1943 πήρε μέρος στη μεγάλη και αιματηρή διαδήλωση ενάντια στους ναζί και στο σχέδιό τους για πολιτική επιστράτευση. Στη διαδήλωση τον έπιασαν κουίσλινγκς, προδότες συνεργάτες των Γερμανών και τον πήγαν στην πλατεία Κυριακού στο άντρο της Ειδικής Ασφάλειας, εκεί που έκαναν τις ανακρίσεις. Όταν τελικά έφυγε, ζωντανός μεν αλλά κατατσακισμένος από το άγριο ξύλο, από την Ειδική Ασφάλεια, φτάνοντας στη γωνία, είδε το όνομα του δρόμου ΟΔΟΣ ΕΛΠΙΔΟΣ. Δώδεκα χρόνια αργότερα, το 1954, όταν ήταν να κάνει το ξεκίνημά του στην αφηγηματική πεζογραφία, μια συλλογή 12 διηγημάτων με επίκεντρο την αναζήτηση της ελπίδας από τον μεταπολεμικό άνθρωπο, η πρώτη του σκέψη ήταν να δώσει στη συλλογή γενικό τίτλο «Οδός Ελπίδος» Αλλά τελικά έβαλε τον τίτλο του τελευταίου διηγήματος: «Ζητείται ελπίς»…

Στο βιβλίο «1919- » που έγραψε ο Αντώνης Σαμαράκης, το 1992, έβγαλε στην επιφάνεια αυτά που τον γέμιζαν. Ακολούθησε μια εσωτερική διαδρομή, την πορεία της σκέψης και των αισθημάτων του με μια σπάνια για τον Αντώνη Σαμαράκη εξομολογητική διάθεση. Συνήθως απέφευγε να μιλάει για τον εαυτό του. Μπορεί να διηγιόταν πολλές ιστορίες που του συνέβησαν, αλλά από την κοινωνική πλευρά, την πλευρά των άλλων και όχι περιγράφοντας τα δικά του αισθήματα. Σαν να ήθελε να πιέσει το εγώ του προς τα μέσα.

Ο Αντώνης Σαμαράκης με τα, φαινομενικά, ταπεινά εκφραστικά του μέσα και «υλικά» οικοδομεί έναν κόσμο: Αρχέγονο και σύγχρονο, συναισθηματικά αξεδίψαστο και κοινωνικά πολυτάραχο, με αναγνωρισμένο στην πρόσοψή του το πύρινο χνάρι του 20ου αιώνα.

Ο ΑΝΤΩΝΗΣ ΣΑΜΑΡΑΚΗΣ (1919-2003) αποφοίτησε από τη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και δούλεψε για πολλά χρόνια στο υπουργείο Εργασίας, από όπου παραιτήθηκε το 1963. Ως εκπρόσωπος της Ελλάδας και των Ηνωμένων Εθνών, ταξίδεψε σε πολλές χώρες της Ευρώπης, της Αμερικής, της Αφρικής, για κοινωνικά θέματα. Εμφανίστηκε στην πεζογραφία το 1954 με τη συλλογή διηγημάτων ΖΗΤΕΙΤΑΙ ΕΛΠΙΣ. Τα έργα του έχουν μεταφραστεί σε 33 γλώσσες, σε 114 ξένες εκδόσεις. Για τη συλλογή διηγημάτων ΑΡΝΟΥΜΑΙ τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Διηγήματος, και για το μυθιστόρημά του ΤΟ ΛΑΘΟΣ με δύο λογοτεχνικά βραβεία: στην Ελλάδα, το Βραβείο των «12», και στη Γαλλία, το Μεγάλο Βραβείο Αστυνομικής Λογοτεχνίας. Για το σύνολο του έργου του τιμήθηκε με το Βραβείο Λογοτεχνίας Ευρωπάλια. Υπήρξε επίτιμος διδάκτωρ των Τμημάτων Φιλολογίας των Φιλοσοφικών Σχολών των Πανεπιστημίων Αθηνών, Πατρών και Ιωαννίνων, ενώ τα έργα του διδάσκονται στη δημοτική και τη μέση εκπαίδευση καθώς και σε πανεπιστήμια στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Επίσης είχε ανακηρυχθεί επίτιμος δημότης σε 40 πόλεις στην Ελλάδα και στην Κύπρο. Έχει τιμηθεί με πολλά διεθνή παράσημα και διακρίσεις, όπως με τον Ταξιάρχη του Φοίνικα της Ελληνικής Δημοκρατίας, το Παράσημο της Λεγεώνας της Τιμής στη Γαλλία, το Χρυσό Μετάλλιο Αξίας της πόλεως των Αθηνών, το Μεγαλόσταυρο του Τάγματος Εθνάρχου Μακαρίου Γ΄ κ.ά. Το 1989, η UNICEF Νέας Υόρκης τον ονόμασε πρώτο Έλληνα Πρεσβευτή Καλής Θέλησης για τα παιδιά του κόσμου. Το όνομά του έχουν πάρει σχολεία, δρόμοι και πνευματικά κέντρα.

Κώστας Τραχανάς




img

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ