Η βουλευτική έδρα στην Ελλάδα έχει προκαλέσει -όπως και πρόσφατα- εκτενείς συζητήσεις στο πολιτικό και νομικό πεδίο, καθώς το ερώτημα παραμένει: ανήκει η έδρα στον βουλευτή ή στο κόμμα με το οποίο εξελέγη;

Σύμφωνα με το άρθρο 51 του Συντάγματος της Ελλάδας, οι βουλευτές εκλέγονται για να εκπροσωπούν το έθνος και όχι μόνο την εκλογική τους περιφέρεια. Η εκλογική διαδικασία, μέσω των κομμάτων, καθορίζει τους υποψήφιους βουλευτές, ωστόσο οι πολίτες επιλέγουν το κόμμα (τον πρόεδρο του και το πρόγραμμά του)αλλά και τους υποψηφίους με σταυρό προτίμησης, γεγονός που αναδεικνύει και το πρόσωπο του βουλευτή ως σημαντικό παράγοντα στην εκλογή.

Το άρθρο 60 του Συντάγματος αναφέρει ρητά ότι οι βουλευτές έχουν «απεριόριστο το δικαίωμα της γνώμης και ψήφου κατά συνείδηση», δηλαδή είναι ελεύθεροι να ψηφίζουν και να ενεργούν σύμφωνα με τις προσωπικές τους πεποιθήσεις και όχι υποχρεωτικά σύμφωνα με τις κομματικές εντολές. Επίσης, η παραίτηση από τη βουλευτική έδρα είναι δικαίωμα του βουλευτή και κανένα κόμμα δεν μπορεί να τον αναγκάσει να την παραδώσει, ακόμη και αν το καταστατικό του κόμματος προβλέπει κάτι διαφορετικό.

Αυτό το στοιχείο, δηλαδή η ελευθερία του βουλευτή να ψηφίζει και να δρα κατά συνείδηση, υπογραμμίζει την έννοια της "ελεύθερης εντολής", που σημαίνει ότι οι βουλευτές δεν είναι δεσμευμένοι από τις κομματικές κατευθύνσεις και μπορούν να ψηφίζουν σύμφωνα με τις προσωπικές τους εκτιμήσεις, πάντα προς το συμφέρον του έθνους.

Ωστόσο, η πολιτική πραγματικότητα και η ηθική διάσταση της υπόθεσης παραμένουν αμφιλεγόμενες. Τα κόμματα συχνά προσδοκούν ότι οι βουλευτές τους, θα παραδώσουν την έδρα τους αν αποχωρήσουν από την κοινοβουλευτική ομάδα, καθώς οι ίδιοι εκλέγονται με το κόμμα και την πολιτική του σημαία. Παρά την ηθική πίεση, το Σύνταγμα δεν επιβάλλει την επιστροφή της έδρας στο κόμμα, αφήνοντας την απόφαση στον βουλευτή.

Αυτό το ζήτημα δημιουργεί εντάσεις, ιδιαίτερα σε περιόδους κυβερνητικής κρίσης ή αλλαγών στην πολιτική κατεύθυνση του κόμματος. Οι περισσότεροι βουλευτές επιλέγουν να διατηρήσουν την έδρα τους, παρά την ηθική υποχρέωση προς το κόμμα και το εκλογικό σώμα. Ο νομοθέτης φαίνεται να έχει αφήσει την απόφαση στη διακριτική ευχέρεια του βουλευτή, γεγονός που μπορεί να επηρεάσει την πολιτική σταθερότητα.

Συμπερασματικά, η απάντηση στο ερώτημα του ποιος κατέχει την έδρα είναι σύνθετη. Από τη μια πλευρά το Σύνταγμα αναγνωρίζει την ελεύθερη εντολή του βουλευτή και από την άλλη, η πολιτική πραγματικότητα και οι ηθικοί κανόνες συχνά προσανατολίζουν τον βουλευτή προς την παράδοση της έδρας στο κόμμα, για να διασφαλιστεί η σταθερότητα και η εκπροσώπηση του λαού σύμφωνα με την πολιτική βούληση που εκφράζεται μέσω των κομμάτων.

Η τελική απόφαση παραμένει στα χέρια του βουλευτή, ο οποίος εκλέγεται για να εκπροσωπεί το σύνολο του έθνους, όχι μόνο το κόμμα του.