Ανατολικά της Άρτας και σε απόσταση όχι περισσότερη από δέκα χιλιόμετρα βρίσκεται το χωριό της Μεγάρχης που ανήκει στο Δήμο Σκουφά. Το χωριό είναι κρυμμένο σε μία μικρή κοιλάδα και περιτριγυρίζεται από λόφους και ραχούλες. Την κοιλάδα διασχίζει ένας χείμαρρος που συγκεντρώνει τα νερά από τα πολλά ρέματα και ρυάκια. Χαρακτηριστικό του ποταμιού της Μεγάρχης είναι ένας πανέμορφος μικρός καταρράκτης στη θέση Στούρνος. Επίσης από το χωριό περνάει αυτοκινητόδρομος για την Άνω-Πέτρα ή το Φωτεινό και τα γνωστά χωριά των Ραδοβυζίων.

Αποκλειστική απασχόληση των κατοίκων της Μεγάρχης είναι η ελαιοπαραγωγή σε εντατικό βαθμό. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι τόσο το ελαιόλαδο όσο και οι αλατισμένες ελιές είναι τα πολυφημισμένα προϊόντα της Μεγάρχης και έχουν την δικιά τους "μεγαρχίτικη" γεύση.

Στο ανατολικό μέρος της κοιλάδας σε μορφή Μικρο-Ακρόπολης και σε δεσπόζουσα θέση βρίσκεται ένας λοφίσκος. Εκεί είναι κτισμένη η Εκκλησία της Αγίας Παρασκευής με το μοναδικό καμπαναριό της. Πιστός φύλακας πίσω από την Εκκλησία υψώνεται το ακαθόριστης ηλικίας πανάρχαιο δένδρο της Αγριελιάς.

Με περίμετρο κορμού 7,50μέτρα (στο ύψος ανθρώπινου στήθους), εφαρμόζοντας την ετήσια ακτινική ανάπτυξη (r= 0,5-1,5μμ) το δένδρο της Αγριελιάς στη Μεγάρχη Άρτας έχει κατά προσέγγιση από 1500 έως 2400 χρόνια ζωής. Αυτό είναι ένδειξη ύπαρξης ανθρώπινης δραστηριότητας στην μικρή κοιλάδα της Μεγάρχης από την εποχή της Αμβρακίας και Αθαμανίας. Με την ευκαιρία αναφέρω ότι στο κέντρο του Χωριού υπήρχε και άλλη Πανάρχαια Αγριελιά (Νικ. Ντασκαγιάννης, Μεγάρχη Άρτας, σελ.55 πρωτοπήγαδο).

Υπολογισμός Ηλικίας Αγριελιάς Μεγάρχης με την Ακτινική Μέθοδο

Περιφέρεια = 7.5μ, Διάμετρος = 2.4 μ και Ακτίνα(R) =1.2 μ

Ηλικία: Τ= R(mm)/r

1) 12000/0,5 = 2,400 χρόνια ή

2) 12000/0,8 = 1500 χρόνια

Στο σημείο αυτό ενδεικτικά αναφέρω της ασήμαντης διάστασης εργασίες που πρόσφατα πραγματοποιήθηκαν στον ιερό λόφο της Ακρόπολης στην Αθήνα με αποτέλεσμα τη δημιουργία μεγάλου θορύβου στις εφημερίδες και τηλεοπτικά μέσα. Σκοπός των εργασιών αυτών ήταν η διευκόλυνση των ατόμων με δυσχερή μετακίνηση. Οι εργασίες αυτές αν και έγιναν με επιστημονική εμπειρία και χρήση ειδικών μέσων που δεν μεταβάλλουν το περιβάλλον, προκάλεσαν την κριτική πολλών ειδικών τόσο στη Χώρα μας όσο και στην Αλλοδαπή.

Η έκταση του λοφίσκου της Εκκλησίας στη Μεγάρχη θα πρέπει να υπολογίζεται όχι μεγαλύτερη από ένα στρέμμα σε σχέση προς τα 35 στρέμματα περίπου με αυτή της Ακρόπολης. Αλλά εκεί επιμένουν να διατηρούν τον Ιερό Βράχο ελεύθερο και ακάλυπτο όπως ήταν στην εποχή του Δευκαλίωνα ενώ στη Μεγάρχη δημιουργήθηκε τελευταία ένα καθολικό πλακόστρωτο και έχει επιτραπεί η ελεύθερη πρόσβαση αυτοκινήτου μέχρι και την πόρτα της Εκκλησίας. Αποτελούσε ίσως την καλύτερη λύση ή επίμονα θα έπρεπε να αναζητηθεί κάτι πιο αποτελεσματικό και ευπρεπές που να αρμόζει σε όλες τις καιρικές συνθήκες και δεν ερημώνει ολοκληρωτικά τον χώρο;

Χωρίς να είμαι ειδικός αλλά από την συγκριτική παρατήρηση που με διακρίνει γράφω αυτές τις γραμμές πιστεύοντας ότι θα βρεθούν και άλλοι που θα σμίξουν την φωνή τους ώστε να βρεθεί λύση στα περιβαλλοντικά προβλήματα που δημιουργήθηκαν στο γήλοφο της Μεγάρχης μετά την αυστηρή τσιμεντοποίηση που εκεί αλόγιστα εφαρμόσθηκε.

Αντικείμενο της παρούσας πρότασης, είναι ο καθορισμός της πραγματικής ηλικίας της Αγριελιάς που είναι αυτή ακόμη ακαθόριστη. Να αποδοθεί μεγαλύτερη φροντίδα και σεβασμός ώστε να την βρουν και οι επόμενες γενιές. Εδώ παρατηρούμε την οριστική απουσία περιβαλλοντικής ευαισθησίας και φροντίδας. Προσωπικά δε πιστεύω ότι η ηλικία της μεγαρχίτικης πλέον Αγριελιάς πρέπει να είναι η ίδια με αυτή της Σικελίας που είναι μπροστά από το Ναό της Αθηνάς (σχετικό μου άρθρο ΜΑΧΗΤΗΣ Άρτης 19/9/2019 με τίτλο «Η Αγριελιά της Αγίας Παρασκευής στη Μεγάρχη Άρτης»: εδώ).

Παλιές φωτογραφίες και δημοσιεύματα φέρουν το μεγάλης ηλικίας δένδρο σε πολύ καλή κατάσταση (Αριστείδης Σχισμένος, Μύθοι και Παραδόσεις Μνημείων και Τοποθεσιών του Νομού Άρτας, 2009, σελ. 177-183. Η Αγία Παρασκευή μετακινεί και προστατεύει τους κατοίκους της Μεγάρχης. Τότε οι Θεμελιωτές του Χωριού με ρητή απόφαση ορκίστηκαν να σέβονται και να προστατεύουν την Ακεραιότητα της Αγριελιάς.

Τα τελευταία είκοσι χρόνια η ζωή του δένδρου κατάντησε μαρτυρική και αυτό ύστερα από μία σειρά αντιπεριβαλλοντικών αποφάσεων και έργων που εκτελέσθηκαν στο χώρο. Αυτά σημαντικά επέδρασαν και θα συνεχίζουν να επιδρούν αρνητικά στην ζωή του.

Η επιθυμία πρόσβασης αυτοκινήτου στον χώρο της εκκλησίας οδήγησε στο βάναυσο κόψιμο με τσεκούρια σημαντικού μέρους των ριζών του δένδρου ημικυκλικά από το ανατολικό, βόρειο και δυτικό μέρος. Αφαίρεση σημαντικού όγκου χωμάτων από τις ρίζες για την δημιουργία δρόμου που οδηγεί στην κορυφή του λοφίσκου. Τα πάντα τσιμεντοποιήθηκαν και τα πέτρινα τείχη εξαφανίστηκαν. Η τελευταία πράξη ήταν αυτή της κατασκευής ενός καθολικού πλακόστρωτου σε όλο το μήκος και πλάτος του γήλοφου. Το πλακόστρωτο αυτό θα λειτουργήσει σαν αδιάβροχο και ανυπέρβλητο εμπόδιο των στοιχείων της βροχής, φωτός και αέρα. Σε βάθος δε χρόνου η γεωφυσική σύνθεση του λοφίσκου θα μεταβληθεί. Δημιουργήθηκε ελεύθερη πρόσβαση του ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΥ, μέχρι και την πόρτα της Εκκλησίας, στον μεγαλύτερο εχθρό και υπεύθυνο της Περιβαλλοντικής Αλλαγής με τις προβλεπόμενες δυσοίωνες συνθήκες για το μέλλον της ανθρωπότητας. Με λίγα λόγια προτιμήθηκε ο Θάνατος και καταδικάσθηκε ολοκληρωτικά και για πάντα η Ζωή. Εδώ η ΄Ανοιξη δεν θα ξαναστήσει ποτέ χορό με τον ξανθό Απρίλη...

Η Αγριελιά έζησε σε πάρα πολύ φτωχό μέρος (μελίστα)και μόνο με το νερό της βροχής. Ο λοφίσκος γνώρισε πολλές ανομβρίες αλλά ήταν ανοικτός και ελεύθερος στην βροχή, τον ήλιο και τον αέρα. Με την Κλιματική Αλλαγή οι ειδικοί προβλέπουν τις ανομβρίες να είναι πολλές και συχνές, οι δε θερμοκρασίες πάρα πολύ υψηλές. Καλό θα ήταν να προβλεφθεί κάτι και για το μαρτυρικό δένδρο. Είναι ιλαρότητα και ΥΒΡΙΣ αντάμα προς τη Θεία Πρόνοια. Να καλούμε την Παναγία της Ροβέλιστας να βοηθήσει να βρέξει για τις δικές μας ελιές, ενώ δίπλα στην Εκκλησία η Αγριελιά να είναι καταδικασμένη να βλέπει την βροχή να περνάει δίπλα της. Είναι η Βροχή κοινωνία της Γης με τον Ουρανό και δεν έχουμε δικαίωμα να αποκλείσουμε την Αγριελιά. Το νερό της βροχής δεν περιέχει χλώριο σε αντίθεση με αυτό του υδροδικτύου περιέχει αρκετό. Είναι σαν να την ποτίζουμε αποκλειστικά με δηλητήριο. Οι πράξεις αυτές αντιβαίνουν κατάφορα τις αποφάσεις των Θεμελιωτών της Μεγάρχης.

Επίσης σχετικά με την τσιμεντοποίηση πολλά γράφτηκαν στον ελληνικό και ξένο τύπο σχετικά με τα μικρής κλίμακας έργων που έγιναν στην Ακρόπολη των Αθηνών. Ο αναγνώστης θα μπορούσε να ενημερωθεί καλύτερα για τα περιβαλλοντικά προβλήματα που επέρχονται μετά την υπερβολική και αλόγιστη χρήση του τσιμέντου.

Προτείνω τα ακόλουθα μέτρα για να δοθεί ελπίδα καλύτερης ζωής και διαβίωσης στο μαρτυρικό δένδρο και γενικά στο χώρο του λοφίσκου.

1. Να ζητηθεί από την Αρμόδια Αρχή ο καθορισμός της ακριβούς ηλικίας της Αγριελιάς (Μέθοδος Ραδίοχρονολόγησης με άνθρακα -14).

2. Να ζητηθεί η γνώμη ειδικών ή ειδικού σε ό,τι αφορά την συντήρηση των υπεραιωνοβίων δένδρων.

3. Να καθαρισθεί από τις ακαθαρσίες η βαθιά κοιλότητα (κουφάλα) του Δένδρου που έχει προσβληθεί από τους ξυλοφάγους (σαράκι) και να σφραγισθεί με ένα καταπλασματικό μείγμα. Θα πρότεινα ένα μείγμα από ασβέστη, άμμο και νερό χωρίς πρόσθεση άλλων χημικών ουσιών ή τσιμέντου. Αυτό θα προστατεύει το δένδρο από κάθε εξωτερική επιβουλή και θα σταματήσει η εσωτερική φθορά του.

4. Κατασκευή υδρορροής για την συγκέντρωση του βρόχινου νερού και την αποθήκευσή του σε δεξαμενή.

5. Κατασκευή μηχανισμού για την συνεχή ύδρευση της Αγριελιάς με βρόχινο νερό και χρήση του νερού του υδροδικτύου όταν χρειασθεί.

6. Αφαίρεση του πλακόστρωτου γύρω από την Αγριελιά σε μεγάλη έκταση ώστε να είναι δυνατή η περιβαλλοντική της επικοινωνία με τη Φύση και αυτό όπως διαμορφώνεται στις τέσσερις εποχές του χρόνου.

Κλείνω την παρούσα μου αναφορά και ανατρέχω στην Μυθολογία μας όταν η Αθηνά νίκησε τον Ποσειδώνα στον διαγωνισμό που έκαναν μεταξύ τους για την προστασία της Αθήνας. Η Αγριελιά που έδωσε η Αθηνά έζησε μέχρι που την κατέστρεψε ο Ξέρξης όταν το 482 π.Χ. έκαψε την Ακρόπολη. Ύστερα από λίγες μέρες ο Ξέρξης έβλεπε τον στόλο του να εξαφανίζεται στα νερά του Αργοσαρωνικού.

Με κλάδους Αγριελιάς οι Αρχαίοι ΄Ελληνες έφτιαχναν τα στεφάνια για τους Ολυμπιονίκες.

Στη λαϊκή μας παράδοση είναι γνωστό το ποίημα για την Αγριελιά:

«Εκεί στον ίσκιο σου αποκάτω ήρθε ο Χριστός ν’ αναπαυθεί

Κι ακούστηκε η γλυκιά λαλιά του λίγο προτού να σταυρωθεί»

Ευχαριστώ.