Γράφει ο Ηλίας Αθ. Καραθάνος


Στην επέτειο της 28ης Οκτωβρίου του 1940, κορυφώνονται οι εθνικές μνήμες στη συνείδηση όλων μας. Τον ίδιο μήνα του 1944 απελευθερωνόταν η πολύπαθη Αθήνα μας από τους Γερμανούς σιδηρόφρακτους κατακτητές τον ίδιο μήνα, πριν μια τετραετία, χτύπησε την πόρτα μας, με τρόπο ιταμό, ο Άξονας.

Ο Οκτώβριος μήνας απέβη ευτυχής για τα ελληνικά όπλα, καθώς το μήνα αυτό, το έτος 1912 απελευθερωνόταν ορμητικά η Θεσσαλονίκη και το μεγαλύτερο μέρος της Μακεδονίας από τον βάρβαρο Οθωμανικό ζυγό. Τον ίδιο μήνα του 1904 το αγνό αίμα ενός Έλληνα παλληκαριού, του Παύλου Μελά, ξεσήκωσε τους Πανέλληνες στον Μακεδονικό Αγώνα.

Βλέπουμε δηλαδή ότι οι εθνικές μας μνήμες, αυτό το μήνα, απογειώνονται και μάλιστα σε ξεχωριστές νίκες κι ένα ερώτημα διαπερνά τη συνείδησή μας, σκύβοντας σε μια αυτογνωσία; Τι χρειάζεται για να ζήσει ένα έθνος;

Ο νεαρός υπολοχαγός άφησε τις στρατιωτικές τιμές και τα αριστοκρατικά του σαλόνια, θυσίαζε την οικογενειακή θαλπωρή και ζεστασιά και την ασφάλεια του Επιτελείου, κι έμπαινε μυστικά και μια και δυο και τρεις φορές στη σκλάβα γη της Μακεδονίας να ενώσει τις δυνάμεις του με εκείνες των γηγενών αγωνιστών.

Κατανίκησε ο στρατός βαθιά στην ψυχή του κάθε βάσανο που του προκαλούσε η παλαιά του 1897 ήττα, ο κόπος, η ταλαιπωρία, που μπήκε ακάθεκτος στην Ελασσόνα, το Σαραντάπορο, τα Γρεβενά, την Κοζάνη, τη Βέροια και τη Θεσσαλονίκη για να ακολουθήσει η Ήπειρος, το Αιγαίο κι Ανατολική Μακεδονία.

Αποβραδίς κοιμήθηκε νωρίς, σαν κοινός θνητός κι εγειρόταν γίγαντας με το λαό, εκείνο το πρωινό του 1940, που ηχούσαν οι πολεμικές σειρήνες. Κι αψηφούσε τα κρυοπαγήματα, τον παγερό θάνατο και την σιδηρόφρακτη υπεροπλία του εισβολέα. Κι αγωνιζόταν μέχρι εσχάτων στα ηπειρωτικά βουνά, στον αέρα, στη θάλασσα, στα μετόπισθεν, στα μετερίζια.

Μάζευε καθημερινά στο κάρο τους νεκρούς από το λαό της Αθήνας πασχίζοντας να δει και πάλι τη γαλανόλευκη σημαία, πεπτταμένη να κυματίζει πάνω στην Ακρόπολη. Αυτή είναι η κύρια προϋπόθεση για να διατηρηθεί ένα έθνος στη ζωή.

Συγκλονίστηκαν οι Πανέλληνες στη θυσία του Παύλου Μελά. Είχε σαν αποτέλεσμα να βγουν στρατιές Μακεδονομάχων. Έτσι τα έτη 1912-13 ο στρατός μας, με νέα αιματηρή θυσία του, διπλασίασε σχεδόν την Ελλάδα.

Έμαθαν τα έθνη να προσβλέπουν στο δίκαιο, με την θυσία ενός έθνους, της Ελλάδας εν προκειμένω, μικρού το 1940. Κι η καθημερινή θυσία, μικρών και μεγάλων έσωσε το λήμμα, δηλαδή αυτούς που ευτύχησαν να ξαναζήσουν ελεύθεροι.

Κι ήταν όλοι τους μια φύτρα ανθρώπων, πλασμένων από διαλεχτά υλικά. Αυτοί πήγαιναν με τον άνεμο, χωρίς να στέργουν, παρά να φυσά ελεύθερος. Το χώμα ποτίστηκε στο χρώμα του αίματος, έδαφος ποτισμένο λίγο - λίγο, γενιά τη γενιά. Και ήλιο καλοσυνάτος που αρέσκεται να παρέχει παντού τη ζεστασιά του, ακόρεστα, χωρίς να προσμένει ανταπόδοση.

Πρόκειται για μια φύτρα ανθρώπων, που δεν ζούσαν τον ευδαιμονισμό της ατομικής ευδοκίμησης, αλλά τον ηρωισμό της κοινής σωτηρίας. Κι ούτε είχαν την αξίωση ν’ αναγνωρίσει το έθνος το δικαίωμά τους παρά, έγιναν άξιοι να υπηρετήσουν το κοινό δίκαιο.

Ο Παύλος Μελάς κι οι σύντροφοί του, ήταν μια χούφτα ανθρώπων, που δεν ζούσαν ατομοκεντρικά, με απομύζηση πόρων απ’ το έθνος, παρά ζούσαν θυσιαστικά για χάρη του έθνους. Δηλαδή ένα έθνος για να ζήσει χρειάζεται την υπέρμετρη αγάπη των συμπολιτών του, η οποία μετατρέπεται σε αυτοθυσία.

Τα στοιχεία που απαρτίζουν την έννοια του έθνους: Το όμαιμο, το ομόγλωσσο, το ομόδοξο. Αυτά σαρωτικά προσδιορίζουν την έννοια κι η ύπαρξη των στοιχείων, περιεχομένων του έθνους, πρέπει να σταθμιστούν, ανάλογα με τη βαρύτητά τους.

Οι ευκαιριακοί λόγοι και η τυχόν συγκυρία, δεν εννοούν την κτήση υπηκοότητας στον κάτοικο, που για λόγους οικονομικούς ή πολιτικούς προστρέχουν στην προστασία ενός κράτους. Ούτε απ’ την άλλη μεριά, απαιτείται να επιδείξουν ηρωικό πνεύμα σε συγκεκριμένους ελληνικούς αμυντικούς αγώνες εφόσον τότε η σημερινή τους σχέση με την Ελλάδα δεν υπήρχε ακόμη, ώστε να μιλούμε για συμμετοχή. Πλην να υπάρχει τολμηρό φρόνημα, αντάξιο του Έλληνα, Προς τούτο παίζει ρόλο, η προσωπική, προφορική συνέντευξη.

Οι ψηφοθηρικοί λόγοι απορρίπτονται για τη διαιώνιση ισχύος μιας κρατικής οντότητας, ως πονηρές σκοπιμότητες και στιγμιαίας συμφεροντολογικές συγκυρίες. Οι υποψίες πρέπει να εγείρονται προπαντός, όταν πρόκειται για προεκλογική περίοδο ή χρόνο που πλησιάζει στις εκλογές.