Στις 26-28 Σεπτεμβρίου 2019 διεξήχθη στο Μέτσοβο, το 9ο Διεπιστημονικό Συνέδριο για την ολοκληρωμένη ανάπτυξη των ορεινών και απομονωμένων περιοχών.

Το Συνέδριο διεξήχθη από το «Μετσόβιο Κέντρο Διεπιστημονικής Έρευνας» υπό την αιγίδα του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου. Πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής και Υπεύθυνος του Συνεδρίου ήταν ο κ. Δημήτριος Καλιαμπάκος – Καθηγητής ΕΜΠ.

Στην πρωινή συνεδρία του Σαββάτου, 28-09-2019, μίλησαν ο Περιφερειάρχης Ηπείρου Αλέξανδρος Καχριμάνης, ο Δήμαρχος Κεντρικών Τζουμέρκων Χρήστος Χασιάκος και ο Δημήτριος Καλιαμπάκος – Καθηγητής Ε.Μ.Π. και υπεύθυνος του Συνεδρίου.

Εν συνεχεία ακολούθησαν εισηγήσεις μεταπτυχιακών φοιτητών. Η θεματολογία των ερευνητικών αυτών εργασιών αφορούσε αποκλειστικά τον Δήμο Κεντρικών Τζουμέρκων.

Η Αφροδίτη Μπασιούκα, Μηχανικός Χωροταξίας και Ανάπτυξης ΑΠΘ – Ειδικός Συνεργάτης Δήμου Κεντρικών Τζουμέρκων ανέπτυξε το θέμα «Δέκα χρόνια προκλήσεων στον Δήμο Κ. Τζουμέρκων» και η Χαρά Βρατσίστα, Γραμματέας του Κυττάρου Τέχνης Τζουμέρκων – Πρόεδρος Κοινωφελούς Επιχείρησης Δήμου Κεντρικών Τζουμέρκων, το θέμα: «Ανάπτυξη των Τζουμέρκων, διαρκές ζητούμενο μέσα από την πολιτιστική κληρονομιά και την σύγχρονη πραγματικότητα».

Τις εργασίες του Συνεδρίου παρακολούθησαν οι Αντιδήμαρχοι του Δήμου Κεντρικών Τζουμέρκων Γεώργιος Στασινός, Δημήτριος Κανής και Νικόλαος Τζουμάκας, ο Δημοτικός Σύμβουλος Απόστολος Τυρολόγος, καθώς και ο πρώην Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Φώτιος Χαχούλης.

Στον χαιρετισμό που απηύθυνε στους συνέδρους ο Χρήστος Χασιάκος είπε τα εξής:

«Η πρώτη μου επαφή με την ερευνητική ομάδα του Μετσόβιου Κέντρου Διεπιστημονικής Έρευνας έγινε το 2009, όταν ήμουν Δήμαρχος στον Δήμο Αγνάντων. Η ομάδα εκείνη μας παρέδωσε έναν ογκώδη τόμο έρευνας. Ο τόμος αυτός ουσιαστικά ήταν η ταυτότητα του Δήμου Αγνάντων. Περιείχε στοιχεία για τον πληθυσμό, τις καλλιεργήσιμες εκτάσεις, τα δάση, τα νερά, τα σχολεία, τον αριθμό των μαθητών, το οδικό δίκτυο και μια σειρά άλλων λεπτομερειών. Εν συνεχεία οι ερευνητικές ομάδες των μεταπτυχιακών φοιτητών ασχολήθηκαν από το 2011 και μετά με θέματα του Δήμου Κεντρικών Τζουμέρκων. Οι εργασίες που μας παραδόθηκαν και αυτές που θα μας παραδοθούν είναι πολύ χρήσιμες για τον Δήμο προκειμένου να τεκμηριώσει την ανάγκη εκτελέσεως ενός έργου ή την εφαρμογή μιας πολιτικής.

Όσους συμμετείχατε σε αυτές τις ομάδες θα σας αποκαλούσα ιχνηλάτες ή προδρόμους. Γιατί εσείς πάτε μπροστά, ιχνηλατείτε την περιοχή και δίνετε το σήμα σε εμάς που είμαστε στα μετόπισθεν για να προχωρήσουμε, για να κάνουμε κάτι ακίνδυνα.

Η περιοχή μας έχει πολλά προβλήματα. Αν πηγαίνατε να βρείτε τον κόσμο που μένει στον Δήμο Κεντρικών Τζουμέρκων και τον ρωτούσατε: «Ποια είναι τα προβλήματα στην περιοχή σας;». Θα κάνατε μια κατάσταση με 2000 προβλήματα ή έστω με 1000.

Εγώ δεν θα πω σήμερα εδώ ότι πρέπει να γίνουν 2000 πράγματα ή τα 1000. Θα πω ότι πρέπει να γίνουν δύο πράγματα.

Το πρώτο που πρέπει να γίνει, είναι να γίνει ο Δήμος λειτουργικός. Και το δεύτερο να βελτιώσουμε την ποιότητα ζωής των κατοίκων της περιοχής μας.

Ο Δήμος Κεντρικών Τζουμέρκων τυπικά αποτελεί μια ενιαία διοικητική, γεωγραφική και πολιτιστική ενότητα. Στην ουσία όμως δεν είναι. Και για να γίνει είναι απαραίτητη η κατασκευή περιμετρικού οδικού δακτυλίου των Τζουμέρκων. Να γίνει δηλαδή ο οδικός δακτύλιος που θα ενώνει τους οικισμούς Άγναντα – Καταρράκτη – Σκιαδάδες – Βουργαρέλι – Αθαμάνιο – Θεοδώριανα – Μελισσουργούς – Πράμαντα – Άγναντα. Για το τμήμα Καταρράκτη – Σκιαδάδες έχει εγκριθεί σχετική πίστωση και περιμένουμε στις αρχές του 2020 το έργο να δημοπρατηθεί. Για το τμήμα Αθαμάνιο – Θεοδώριανα έχει εγκατασταθεί ο εργολάβος και ξεκίνησαν οι εργασίες. Για την ολοκλήρωση του δακτυλίου όμως πρέπει να γίνει η οδική σύνδεση Θεοδωριάνων – Μελισσουργών.

Θα ακολουθήσει η παρουσίαση στην παρούσα συνεδρία της εργασίας του κ. Μ. Μπόττη για την οδική σύνδεση Θεοδωριάνων – Μελισσουργών. Πρόκειται για σήραγγα μήκους 1.500,00m με τις απαραίτητες προσβάσεις. Το κόστος θα είναι περίπου 10 εκατομμύρια ευρώ για την σήραγγα και 10 εκατομμύρια ευρώ περίπου για τις προσβάσεις. Το έργο αυτό ναι μεν είναι δαπανηρό αλλά η κατασκευή του θα δώσει μεγάλη ώθηση στην ανάπτυξη των Τζουμέρκων. Θα συνδέσει τους Μελισσουργούς με τα Θεοδώριανα και κατ’ επέκταση με τα Τρίκαλα. Η σύνδεση αυτή θα είναι πολύ σημαντική για την Πράμαντα, καθώς θα την συνδέσει μέσω σύντομης πρόσβασης με τον Ν. Τρικάλων. Όταν θα γίνει η επικαιροποίηση του χωροταξικού σχεδιασμού της Ηπείρου πρέπει το έργο αυτό να συμπεριληφθεί ως βασικό έργο για την περιοχή των Τζουμέρκων. Η ολοκλήρωση του οδικού δακτυλίου των Τζουμέρκων είναι έργο αναπτυξιακό για τον Δήμο Κεντρικών Τζουμέρκων αλλά και για τον Δήμο Βορείων Τζουμέρκων. Θα βελτιώσει την προσβασιμότητα προς την έδρα του Δήμου, το Βουργαρέλι, και θα δημιουργηθεί ενιαία γεωγραφική ενότητα με θετικές επιπτώσεις και στην πολιτισμική ενότητα.

Δεν έχω ακούσει ότι ένα αγόρι από την Άγναντα παντρεύτηκε ένα κορίτσι από το Βουργαρέλι ή το Αθαμάνιο. Ούτε κάποιος από την Άγναντα βάφτισε ένα παιδί στο Βουργαρέλι. Αντιθέτως έχουν αναπτυχθεί κοινωνικές σχέσεις των κατοίκων των Αγνάντων με τους Ραφταναίους και την Πράμαντα γιατί πιστεύω ότι τους βοηθούσε το οδικό δίκτυο. Οι κάτοικοι των δημοτικών ενοτήτων Αγνάντων και Αθαμανίας δεν έχουν αναπτύξει κοινωνικές σχέσεις. Στις πολιτιστικές εκδηλώσεις της κάθε δημοτικής ενότητας δεν συμμετέχουν κάτοικοι των άλλων δημοτικών ενοτήτων.

Το δεύτερο πράγμα που πρέπει να γίνει όπως είπα στην αρχή είναι να βελτιώσουμε τις συνθήκες διαβίωσης και της εργασίας στους κατοίκους του Δήμου Κεντρικών Τζουμέρκων.

Θα αναφερθώ μόνο σε τέσσερις πληθυσμιακές ενότητες. Στους κτηνοτρόφους, τους γεωργούς, τους ανθρώπους που ασχολούνται με τον τουρισμό και στους μαθητές.

Ένα από τα βασικά προβλήματα των κτηνοτρόφων είναι η βελτίωση των προσβάσεων προς τις κτηνοτροφικές τους μονάδες. Αρκετοί εξ’ αυτών ζήτησαν την βοήθεια του Περιφερειάρχη Αλέξανδρου Καχριμάνη και ανταποκρίθηκε στο αίτημά τους. Πρέπει να βελτιωθεί η πρόσβαση προς το βουνό για τους κτηνοτρόφους του Βουργαρελίου, Αθαμανίου, Θεοδωριάνων, Καταρράκτη, Αγνάντων και Μεσούντας.

Στον τομέα της γεωργίας, οι κάτοικοι που ασκούν αυτό το επάγγελμα ως βιοποριστικό είναι στην Μεσούντα, όπου έχουν καστανιές, στο Τετράκωμο και στην τοπική κοινότητα Κεντρικού όπου ασχολούνται με τα κηπευτικά. Για την Μεσούντα και το Τετράκωμο πρέπει να γίνει αρδευτικό δίκτυο με άντληση νερού από τον Αχελώο Ποταμό και για την ΤΚ Κεντρικού να γίνει αρδευτικό δίκτυο με άντληση νερού από τον Άραχθο ποταμό.

Τους ανθρώπους που ασχολούνται με τον τουρισμό πρέπει να τους βοηθήσουμε να έχουν ασφαλείς προσβάσεις προς τις επιχειρήσεις τους, να κάνουμε τουριστική προβολή για την περιοχή μας και το πιο απλό να έχουμε νερό στις τουριστικές τους επιχειρήσεις. Για κάποιον που το ακούει θεωρείται αυτονόητο. Δυστυχώς όμως φέτος το καλοκαίρι είχαμε προβλήματα στην υδροδότηση γιατί το δίκτυο Βρυζοκαλάμου στο μεγαλύτερο τμήμα του έχει διαβρωθεί και χρήζει αντικατάστασης.

Για την τέταρτη πληθυσμιακή ομάδα που αφορά τους μαθητές θέλουμε να έχουν καλά σχολεία. Προϋπόθεση των καλών σχολείων είναι να υπάρχουν καλοί δάσκαλοι. Αλλά αυτό ανήκει στην αρμοδιότητα του Υπουργείου Παιδείας. Εμείς πρέπει να φροντίσουμε να έχουμε βαμμένες και καθαρές αίθουσες με διαμορφωμένο αύλειο χώρο, με παιδικές χαρές, με αθλητικές εγκαταστάσεις, με internet. Θέλουμε να αισθάνονται οι μαθητές ότι έχουν τις παροχές που έχουν και οι μαθητές των πόλεων.

Για όλους τους κατοίκους βέβαια απαιτείται προσπάθεια για την βελτίωση των όρων διαβίωσής τους. Η ενίσχυση των πολιτιστικών εκδηλώσεων είναι απαραίτητη για να μην αισθάνονται οι κάτοικοι ότι ζουν σε μια απομονωμένη περιοχή. Πρέπει να κρατήσουμε τον κόσμο στην περιοχή μας. Αν ξυπνήσουμε αύριο το πρωί και δούμε ότι όλοι έχουν φύγει δεν θα έχουμε λόγο ύπαρξης ούτε εμείς ούτε εσείς. Και κανείς πλέον δεν θα ξαναμιλήσει για την ανάπτυξη των Τζουμέρκων.

Αυτά ήταν τα δύο θέματα που σας ανέπτυξα. Το πρώτο, πώς θα γίνει ο Δήμος μας λειτουργικός και θα αποτελεί μια ενιαία γεωγραφική ενότητα, με εύκολη προσβασιμότητα στο κέντρο του Δήμου ώστε να αναπτυχθούν κοινωνικές σχέσεις και να γίνονται κοινές πολιτιστικές δραστηριότητες και το δεύτερο, πώς πρέπει να βελτιωθούν οι συνθήκες διαβίωσης και συνθηκών εργασίας των κατοίκων.

Τελειώνοντας οφείλω να ευχαριστήσω τον καθηγητή Δημήτρη Καλιαμπάκο για την οργάνωση αυτού του Συνεδρίου. Συνεργάζομαι και αισθάνομαι φιλικά μαζί του. Αυτό το δικαίωμα, του να αισθάνομαι φιλικά, μου το δίνει η αγάπη του για την Ήπειρο και ιδιαίτερα για τον Δήμο Κεντρικών Τζουμέρκων.

Αποτελεί ιδιαίτερη τιμή για τον Δήμο μας που η σημερινή συνεδρία είναι αφιερωμένη στον Δήμο Κεντρικών Τζουμέρκων. Ευχαριστώ και εσάς που με τις εργασίες σας αναδεικνύετε τα προβλήματα και προτείνετε λύσεις βασιζόμενοι στις επιστημονικές σας γνώσεις.

Σας προσκαλούμε το επόμενο Συνέδριο που θα κάνετε στην Ήπειρο να το κάνετε στο Βουργαρέλι για να συνεχίσουμε αυτή την συζήτηση.

Σας ευχαριστώ όλους».

Ο Δήμος Κεντρικών Τζουμέρκων τυπικά αποτελεί μια ενιαία διοικητική, γεωγραφική και πολιτιστική ενότητα. Στην ουσία όμως δεν είναι. Και για να γίνει είναι απαραίτητη η κατασκευή περιμετρικού οδικού δακτυλίου των Τζουμέρκων. Να γίνει δηλαδή ο οδικός δακτύλιος που θα ενώνει τους οικισμούς Άγναντα – Καταρράκτη – Σκιαδάδες – Βουργαρέλι – Αθαμάνιο – Θεοδώριανα – Μελισσουργούς – Πράμαντα – Άγναντα. Για το τμήμα Καταρράκτη – Σκιαδάδες έχει εγκριθεί σχετική πίστωση και περιμένουμε στις αρχές του 2020 το έργο να δημοπρατηθεί. Για το τμήμα Αθαμάνιο – Θεοδώριανα έχει εγκατασταθεί ο εργολάβος και ξεκίνησαν οι εργασίες. Για την ολοκλήρωση του δακτυλίου όμως πρέπει να γίνει η οδική σύνδεση Θεοδωριάνων – Μελισσουργών.

Θα ακολουθήσει η παρουσίαση στην παρούσα συνεδρία της εργασίας του κ. Μ. Μπόττη για την οδική σύνδεση Θεοδωριάνων – Μελισσουργών. Πρόκειται για σήραγγα μήκους 1.500,00m με τις απαραίτητες προσβάσεις. Το κόστος θα είναι περίπου 10 εκατομμύρια ευρώ για την σήραγγα και 10 εκατομμύρια ευρώ περίπου για τις προσβάσεις. Το έργο αυτό ναι μεν είναι δαπανηρό αλλά η κατασκευή του θα δώσει μεγάλη ώθηση στην ανάπτυξη των Τζουμέρκων. Θα συνδέσει τους Μελισσουργούς με τα Θεοδώριανα και κατ’ επέκταση με τα Τρίκαλα. Η σύνδεση αυτή θα είναι πολύ σημαντική για την Πράμαντα, καθώς θα την συνδέσει μέσω σύντομης πρόσβασης με τον Ν. Τρικάλων. Όταν θα γίνει η επικαιροποίηση του χωροταξικού σχεδιασμού της Ηπείρου πρέπει το έργο αυτό να συμπεριληφθεί ως βασικό έργο για την περιοχή των Τζουμέρκων. Η ολοκλήρωση του οδικού δακτυλίου των Τζουμέρκων είναι έργο αναπτυξιακό για τον Δήμο Κεντρικών Τζουμέρκων αλλά και για τον Δήμο Βορείων Τζουμέρκων. Θα βελτιώσει την προσβασιμότητα προς την έδρα του Δήμου, το Βουργαρέλι, και θα δημιουργηθεί ενιαία γεωγραφική ενότητα με θετικές επιπτώσεις και στην πολιτισμική ενότητα.

Δεν έχω ακούσει ότι ένα αγόρι από την Άγναντα παντρεύτηκε ένα κορίτσι από το Βουργαρέλι ή το Αθαμάνιο. Ούτε κάποιος από την Άγναντα βάφτισε ένα παιδί στο Βουργαρέλι. Αντιθέτως έχουν αναπτυχθεί κοινωνικές σχέσεις των κατοίκων των Αγνάντων με τους Ραφταναίους και την Πράμαντα γιατί πιστεύω ότι τους βοηθούσε το οδικό δίκτυο. Οι κάτοικοι των δημοτικών ενοτήτων Αγνάντων και Αθαμανίας δεν έχουν αναπτύξει κοινωνικές σχέσεις. Στις πολιτιστικές εκδηλώσεις της κάθε δημοτικής ενότητας δεν συμμετέχουν κάτοικοι των άλλων δημοτικών ενοτήτων.

Το δεύτερο πράγμα που πρέπει να γίνει όπως είπα στην αρχή είναι να βελτιώσουμε τις συνθήκες διαβίωσης και της εργασίας στους κατοίκους του Δήμου Κεντρικών Τζουμέρκων.

Θα αναφερθώ μόνο σε τέσσερις πληθυσμιακές ενότητες. Στους κτηνοτρόφους, τους γεωργούς, τους ανθρώπους που ασχολούνται με τον τουρισμό και στους μαθητές.

Ένα από τα βασικά προβλήματα των κτηνοτρόφων είναι η βελτίωση των προσβάσεων προς τις κτηνοτροφικές τους μονάδες. Αρκετοί εξ’ αυτών ζήτησαν την βοήθεια του Περιφερειάρχη Αλέξανδρου Καχριμάνη και ανταποκρίθηκε στο αίτημά τους. Πρέπει να βελτιωθεί η πρόσβαση προς το βουνό για τους κτηνοτρόφους του Βουργαρελίου, Αθαμανίου, Θεοδωριάνων, Καταρράκτη, Αγνάντων και Μεσούντας.

Στον τομέα της γεωργίας, οι κάτοικοι που ασκούν αυτό το επάγγελμα ως βιοποριστικό είναι στην Μεσούντα, όπου έχουν καστανιές, στο Τετράκωμο και στην τοπική κοινότητα Κεντρικού όπου ασχολούνται με τα κηπευτικά. Για την Μεσούντα και το Τετράκωμο πρέπει να γίνει αρδευτικό δίκτυο με άντληση νερού από τον Αχελώο Ποταμό και για την ΤΚ Κεντρικού να γίνει αρδευτικό δίκτυο με άντληση νερού από τον Άραχθο ποταμό.

Τους ανθρώπους που ασχολούνται με τον τουρισμό πρέπει να τους βοηθήσουμε να έχουν ασφαλείς προσβάσεις προς τις επιχειρήσεις τους, να κάνουμε τουριστική προβολή για την περιοχή μας και το πιο απλό να έχουμε νερό στις τουριστικές τους επιχειρήσεις. Για κάποιον που το ακούει θεωρείται αυτονόητο. Δυστυχώς όμως φέτος το καλοκαίρι είχαμε προβλήματα στην υδροδότηση γιατί το δίκτυο Βρυζοκαλάμου στο μεγαλύτερο τμήμα του έχει διαβρωθεί και χρήζει αντικατάστασης.

Για την τέταρτη πληθυσμιακή ομάδα που αφορά τους μαθητές θέλουμε να έχουν καλά σχολεία. Προϋπόθεση των καλών σχολείων είναι να υπάρχουν καλοί δάσκαλοι. Αλλά αυτό ανήκει στην αρμοδιότητα του Υπουργείου Παιδείας. Εμείς πρέπει να φροντίσουμε να έχουμε βαμμένες και καθαρές αίθουσες με διαμορφωμένο αύλειο χώρο, με παιδικές χαρές, με αθλητικές εγκαταστάσεις, με internet. Θέλουμε να αισθάνονται οι μαθητές ότι έχουν τις παροχές που έχουν και οι μαθητές των πόλεων.

Για όλους τους κατοίκους βέβαια απαιτείται προσπάθεια για την βελτίωση των όρων διαβίωσής τους. Η ενίσχυση των πολιτιστικών εκδηλώσεων είναι απαραίτητη για να μην αισθάνονται οι κάτοικοι ότι ζουν σε μια απομονωμένη περιοχή. Πρέπει να κρατήσουμε τον κόσμο στην περιοχή μας. Αν ξυπνήσουμε αύριο το πρωί και δούμε ότι όλοι έχουν φύγει δεν θα έχουμε λόγο ύπαρξης ούτε εμείς ούτε εσείς. Και κανείς πλέον δεν θα ξαναμιλήσει για την ανάπτυξη των Τζουμέρκων.

Αυτά ήταν τα δύο θέματα που σας ανέπτυξα. Το πρώτο, πώς θα γίνει ο Δήμος μας λειτουργικός και θα αποτελεί μια ενιαία γεωγραφική ενότητα, με εύκολη προσβασιμότητα στο κέντρο του Δήμου ώστε να αναπτυχθούν κοινωνικές σχέσεις και να γίνονται κοινές πολιτιστικές δραστηριότητες και το δεύτερο, πώς πρέπει να βελτιωθούν οι συνθήκες διαβίωσης και συνθηκών εργασίας των κατοίκων.

Τελειώνοντας οφείλω να ευχαριστήσω τον καθηγητή Δημήτρη Καλιαμπάκο για την οργάνωση αυτού του Συνεδρίου. Συνεργάζομαι και αισθάνομαι φιλικά μαζί του. Αυτό το δικαίωμα, του να αισθάνομαι φιλικά, μου το δίνει η αγάπη του για την Ήπειρο και ιδιαίτερα για τον Δήμο Κεντρικών Τζουμέρκων.

Αποτελεί ιδιαίτερη τιμή για τον Δήμο μας που η σημερινή συνεδρία είναι αφιερωμένη στον Δήμο Κεντρικών Τζουμέρκων. Ευχαριστώ και εσάς που με τις εργασίες σας αναδεικνύετε τα προβλήματα και προτείνετε λύσεις βασιζόμενοι στις επιστημονικές σας γνώσεις.

Σας προσκαλούμε το επόμενο Συνέδριο που θα κάνετε στην Ήπειρο να το κάνετε στο Βουργαρέλι για να συνεχίσουμε αυτή την συζήτηση.

Σας ευχαριστώ όλους».